Ik zat gisteravond te kijken naar een trio van financieel specialisten op TV, Willem Vermeend, Peter Paul de Vries en Willem Middelkoop. Na al die andere economen die ook al hadden verklaard dat ze voor 2009 vooral hoopten dat het niet nog erger zou worden dan ze verwachten, ook van hen geen nieuws om vrolijk van te worden.

De economie moet zo snel mogelijk weer 'echter' worden, maar hoe dat precies zal gaan, weet niemand.

Hij was 'virtueel' geworden. Op een verwachtte toekomst kreeg je geld. Maar niet alleen daarop. Ook op de verwachting van de verwachting. En op de verwachting daarvan ook weer. Financiële constructies - de uitvinding van het beurskapitalisme - herhaalden dat spel tot in het oneindige. Consumenten en bedrijven profiteerden ervan in de vorm van beleggingen en koersstijgingen. Daar kocht je huizen, auto's, kleding en eten van. Toen die luchtbel barstte, gingen tienduizenden miljarden aan verwachtingen in rook op. En daarmee al die koopkracht die wel echt was, hoewel gefundeerd op minder dan drijfzand. Overheden stimuleren die door banken en bedrijven in de benen te houden. Er schijnt inmiddels voor 8.000 miljard aan steun te zijn toegezegd. Buiten de spaarbankboekjes van die overheden om. Opnieuw een krediet dus op de toekomst. Nu eens niet door beleggers, maar door de overheden zelf. Ze kunnen niet anders, zei Vermeend. Dat denk ik ook, maar de vraag is wel hoe we dat onvoorstelbare bedrag aan onvoorzien krediet gaan gebruiken.

Laten we eens een poging doen ten aanzien van de productie en de prijs van eten.

Wat gaat er gebeuren met al die zo aardig ingezette trends op het gebied van duurzame en diervriendelijke landbouw? Uit Engeland kwamen al langer berichten dat de afzet van 'ethische' en biologische producten teruglopen. Uit de VS komen soortgelijke berichten. Volgens een artikel in de NRC van gisteravond, verliest niet alleen het dure WholeFoods maar de hele biologische sector z'n opmars als het te duur blijft. Mensen willen wel, maar geven het geld niet meer uit.Duurzame vormen van teelt vergen investeringen in een betere toekomst. Consumenten moeten die financieren door de producten ervan te kopen. Staken ze, dan is er geen geld en dat voel je in de weer echt geworden economie meteen.

Dat is een boeiend vraagstuk in het licht van een aantal affaires die in de tweede helft van 2008 naar voren kwamen. Supermarkten blijken de prijs van groenten kunstmatig hoog te houden maar de producent daarvan niet te laten meeprofiteren. Ten aanzien van biologische producten, blijken ze nodeloze procentuele opslagen aan consumenten door te berekenen, terwijl ze met nominale zouden kunnen volstaan. Om het eenvoudiger te zeggen: dit leidt ertoe, dat producten die uitsluitend het begin van de keten slechts een paar dubbeltjes per kilo duurder zijn, voor de consument opeens een paar euro duurder worden omdat de handel die dubbeltjes ook nog even mee laat lopen in zijn eigen opslagen onderweg zonder er ook maar een cent extra waarde aan toe te voegen. Gevolg: extra winsten voor partijen die daar niets voor doen. Luchtbellen dus, en winsten die niet geïnvesteerd kunnen worden waar dat zou moeten.

In het licht van deze praktijken kan ik me voorstellen dat overheid en journalistiek in 2009 eens wat scherper gaan kijken of er wel eerlijk verdiend wordt. Dit overheidskrediet is er tenslotte niet om te verprutsen. Het gaat weer om echte economie en niet om een 'vermarketingde'.

Goh, ik bedenk opeens dat we met ons protest hier tegen marketingnep dat nieuwe gevoel altijd al een beetje hadden. Da's maar goed ook, want dan worden wij hier tenminste niet somber van 2009 ;-)
Dit artikel afdrukken