Wat voor culinaire informatie kunnen we putten uit dit schilderij?
Om te beginnen de melk. Is het wel melk, zou het niet ook room kunnen zijn in dit zuivelland? En waar zou de melk vandaan zijn gekomen? Werd de melk aan huis bezorgd? Haalde men die op de stadsboerderij? Of buiten de stad? Kwam de melk per schip naar de stad en werd hij op de markt verkocht? Of zat er nog een schakel tussen?
Wat ging deze keukenmeid met de melk of de room doen? Verwarmen in de kom? Werd het brij? Of Spaanse pap? Of roompap? Of ging ze het brood weken in de melk?
Dan het brood. In de mand ligt een rond brood, het lijkt wel of er hele graankorrels op zitten. Een stevig brood zo te zien. De kleine broodjes lijken mij meer fijn witbrood, en daarmee het brood van de rijken, de hogere standen. Het heeft een knapperige korst. Kwam het van de bakker? Of heeft ze het zelf gebakken? Zijn het oude broodjes die in de melk geweekt gaan worden voor broodpap?
We weten het niet. We weten wel dat brood met boter, brood met kaas, een gewoon dagelijks kostje was.
De keuken is sober, met een stoofje (in een vroegere fase heeft daar nog een naaimandje naast gestaan) tegen de muur, waaruit blijken kan dat de keukenmeid het verstelwerk in de keuken verrichtte, met haar voeten op een stoofje. Er hangt blinkend koper aan de muur. En een rieten mand. De tafel is gedekt met een eenvoudig kleed. Het aardewerk is al even doorsnee. Er staat wel een wat fraaiere kan met een tinnen deksel bij. Misschien is het wel een Siegburg kan, ik kan het op de afbeelding die ik hier heb niet goed zien. Maar verder is het een sobere bedoening.De muren zijn witgepleisterd, de plint is een rijtje tegeltjes met een blauw motiefje. De soberheid komt het schilderij ten goede, maar laat ons met giswerk achter.
Wie kan en wil er meer over vertellen?
Tot slot even een stukje algemene geschiedenis: Hoe rijk waren we nu eigenlijk in de 17e eeuw? Dat viel best tegen. Een ongeschoolde arbeider verdiende ongeveer tien stuiver per dag, een geschoolde het dubbele. In Amsterdam lag het loon wat hoger. Kon je daar ook van leven? De overheid had uitgerekend dat wie 44 procent v an eht gezinsinkomen aan roggebrood - het belangrijskte voedingsmiddel - moest uitgeven, bijstand verdiende. Op basis van die berekening konden de meest mensen redelijk rondkomen. Alleen het inkomen van de kostwinner was doorgaans onvoldoende. De gezinsleden in de lagere klassen brachten ook geld in. In Leiden bestond de beroepsbevolking voor bijna een derde uit vrouwen.
Veel immigranten uit de Zuidelijke Nederlanden en Duitsland kwamen in de 17e eeuw naar de Republiek. De handel die zij meebrachten, bracht welvaart mee, maar in het kielzog van de kooplieden kwamen ook veel ontwortelde en behoeftige mensen mee. Voor hen was er geen werk en geen woning. De daklozen woonden onder de bogen van de stadsmuren van Amsterdam. De stad had een eenvoudige oplossing. Zij brak de muren af.
In deze context past de sobere keuken, de eenvoud, de melk en het brood.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Florine, waarschijnlijk inderdaad een gewone kookpot, vermoedelijk op drie pootjes, en met een oor. Brood er al in, melk of room er op, misschien zelfs bier? (Siegburg kan).
Overigens is 'broodpap' een gewoon gerecht uit de kookboeken. Moet je misschien niet helemaal ons idee van pap aan plakken.
@Nick Trachet. Al was hij schilder dan wil dat nog niet zeggen dat hij niet wist hoe pap gekookt werd of misschien die fameuze broodpudding werd gemaakt of de beginselen ervan vaak aanschouwd.
Dat zou ik met evezoveel zekerheid kunnen zeggen als jij beweert dat hij niets van papkokerij wist.
De meeste schilders zijn meestal ook hele goede kokers (is mijn ervaring). Creatieve geesten. Al is het artistiek licht, het blijft een keukentafereel waar wel enige realiteit in zit dunkt mij. Hij was toch niet verstoken van huiselijk leven die Vermeer?
Het recept fantaseren/beredeneren wij er bij, dat is juist het aardige in het kader van de opzet van Lizet's serie to be. En medelijden van Emile Zola. Sober heeft niets met medelijden te maken. Of begrijp ik je verkeerd?
Hoi, denken we nu niet te realistisch?
Vermeer was een schilder, geen kok. Wist begot niet hoe men pap maakt. Wel hoe verf te mengen. Maar dit is duidelijk geen arme meid (zelfs al is er een venstertje stuk): de kleuren van haar kleding stinken naar geld. Was hij -Vermeer- het niet die een meisje met een parel in haar oor schilderde, zo duur als de jaarbegroting van Nederland in die tijd?
Dit is artistiek licht en suggestie, geen keukenrecept en ook geen medelijden van Emile Zola.
Denkelijk zat het brood er al in. Op het laatst schenkt ze nog wat melk bij en dat geeft actie. Dat er nog stukken brood te zien zijn en hele broodjes en een groot heel brood is gewoon ter invulling van het thema zodat de toeschouwers begrijpen waar deze deerne mee bezig is. Geen melkschenkerij maar restjeskokerij met melk.
Deze sobere uitstalling is mooier en realisctischer (vind ik) dan al die overdadig volgestapelde tafels met allerlei eetbaars door elkaar. In de beperking toont zich de kunst.
Florine: "dat doet vermoeden dat de pot al bijna tot de rand is gevuld"
Maar hoe moet het brood er dan nog bij?...
Tekst komt van bovengenoemde Vermeer-site die een Harry Rand citeert.
Als Vermeer geen letterlijke voorbeeldafbeelding navolgt die is overgeleverd, zullen we nooit weten wat deze fictieve keukenmeid maakt. Iets met brood, melk en niet afgebeelde ingrediënten. Wilde hij zich afzetten tegen de overuitbundige keukenschilderijen en pronkstillevens en expres extra sober doen?
Er is toch een meelzende kunsthistoricus hier?