Terwijl Europa nog steeds dikker wordt, in een groentenoorlog is gewikkeld en tuinders aan een bank- en staatsinfuus hangen omdat ze hun spullen niet meer kwijt kunnen, gaat het in de rest van de wereld zachtjes aan over iets anders. Wie heeft straks te eten? We lijken namelijk af te stevenen op een rare verdeling van voedsel in de wereld. Armere landen zullen het maken, maar exporteren. Rijke landen zullen het kunnen betalen, tot de armere landen het 'thuis' gaan houden. Dan, zegt strategisch landbouwdenker Lester Brown, zullen regeringen vallen. Zowel hier als in de 2e en 3e wereld zal chaos ontstaan. De economie stort in elkaar en uiteindelijk krijg je ordinaire oorlogen.

NRC Handelsblad verdient alle lof voor het overnemen van een verkorte Nederlandse vertaling van Brown's artikel The New Geopolitics of Food in de Opinie & Debat editie van afgelopen zaterdag (pp. 40-41). Het artikel verscheen in april jl. in Foreign Policy. In januari verscheen in hetzelfde blad een eveneens zeer lezenswaardig tekst onder de titel The great food crisis.

somber beeld
Brown schetst een somber beeld. Landen die het geld hebben, zoals China, Saoedi-Arabie en Zuid-Korea, kopen of leasen grond in arme werelddelen. Op basis van de toen bekende gegevens schreef ik in 2009 dat het in 2008 ging om 8 miljoen hectare. Naar schatting van de Wereldbank ging het in 2010 al om 60 miljoen hectare, een areaal dat bijna 30 maal zo groot is als Nederland. Kostbare gronden worden uitgeput. Water wordt stroomopwaarts vastgehouden zodat het stroomafwaarts niet meer beschikbaar is voor de arme lieden die daar iets proberen te verbouwen. In landen als Soedan en Ethiopie leidt het tot honger voor de lokale bevolking, die bovendien van het 'geleende' land waar niemand iets om gaf plots werden verjaagd terwijl ze daar zelfvoorzienend iets op verbouwden.
Nu eten wij hier wat daar verbouwd werd. Hier verbouwen we inmiddels komkommers, tomaten en taugé, luxeproducten die tuinders hier niets opleveren omdat er teveel van is. Ons graan hebben we de deur uitgedaan. Een deel van hun graan van daarginds voeren wij bovendien aan onze beesten hier.
De landen die dat graan nu maken realiseren zich dat ze er steeds meer geld voor kunnen krijgen. Als de tarweprijs met 75% stijgt, merken wij daar vooralsnog weinig van. Bij ons betekent het dat een brood 10% duurder wordt. In New Delhi wordt het echter tweemaal zo duur. Dat zal voor spanningen op wereldschaal zorgen. Er komen meer rijken, maar er komen ook de nodige armeren bij die het niet beter maar slechter krijgen dan nu. Het voedsel dat in hun landen wordt verbouwd verdwijnt naar het buitenland. Argentinië, Rusland en Vietnam beginnen zich te realiseren dat het voor onrust op de thuismarkt zorgt en zetten de exporten stop.wereldburgerschap
Dergelijke reacties om de eigen bevolking te beschermen voor armoede en opstand, zorgen ervoor dat ook in onze contreien de prijzen voor voedsel sterk omhoog gaan omdat er tekorten op internatonale markten ontstaan. Hogere voedselprijzen gaan ten koste van de rest van de economie en zorgen voor teruggang in onze welvaart.

Volgens Brown zijn internationale samenwerking en een idee van wereldburgerschap nodig om crises te voorkomen. Die ontbreken echter, zegt hij. Eten is de nieuwe olie en we gaan er om vechten.
Da's niet best. Klopt het, zijn we op weg naar voedseloorlogen?

landbouw in Europa over 20 jaar
Op farmingfirst.org vind je overzichtelijke gegevens over het eerlijk en kloppend voeden van de wereld. Onze toekomst moeten we denken vanuit ons voedsel, zegt de site met zoveel woorden. In Nederland en Europa lijken we ons dat nog nauwelijks te realiseren. Ik denk dat het de hoogste tijd is om na te denken wat we hier zelf over een jaar of 20 willen verbouwen, wat we willen exporteren, wat we willen importeren en hoe we daar komen. Een belangrijke vraag daarbij is: doen we dat vanuit een Europa-is-zelfstandig-en-moet-zijn-eten-zelf-kunnen-maken gedachte of vanuit de gedachte dat Europa een faire partner moet zijn in een wereldburgergemeenschap en daarin moet geven en nemen? Die vragen zouden de basis moeten zijn voor de discussie over het nieuwe gemeenschappelijk landbouwbeleid.
Dit artikel afdrukken