4 min
Niet iedereen krijgt genoeg, maar dat komt niet omdat er te weinig is. Eén miljard vreet zich een vetbuik en gooit dan ook nog rustig het nodige weg. Eén miljard eet veel te weinig en die andere 4,8 kan zich zo'n beetje redden. Ze gaan in ieder geval niet dood van de vetbuik. Het ene miljard dat te weinig te eten heeft, heeft geen geld. Wij wel en daarom eten wij het voor ze op. Anders zou het immers maar wegrotten in opslagen, want niemand kan het anders kopen.Wat we niet op kunnen, geven we weg als 'hulp' om ons geweten te sussen. Waarschijnlijk wist u dat ook niet en slaapt u nu minder lekker als u weer eens hoort over onze aardige 'voedselhulp'.
Is dat allemaal eerlijk? Nee. Maar zo werkt economie. 'Ga werk zoeken als je wilt eten', hoor je mensen weleens tegen zwervers zeggen als ze je op de gracht om een euro vragen voor hun diner + overnachting bij het Leger des Heils. In het groot doen we niet anders, al geven we regelmatig een aalmoes omdat weggooien helemaal te gek is.
Albert-Jan Maat, baas van alle verenigde boeren in LTO Nederland, hield gisteren een praatje voor Noord-Nederlandse boeren. Ik was erbij en zou ook wat zeggen. Boeren zitten in zak en as. Ze verdienen niks, hun subsidies en quota staan onder druk; hun land moet weer terug naar de natuur. Daar begrijpen ze allemaal niks van. Productieland is kostbaar. Daar moeten immers straks al die extra monden beter van gevoed worden dan vandaag. Daarom moeten we naar twee keer zoveel eten terwijl er maar een derde aan mensen bijkomt. Arme landen van nu zijn straks rijker en dan kunnen ze het wel betalen. Dan wordt eten weer duur. Ook hier. Het zal zelfs dramatisch duur worden als we hier niks meer kunnen maken.
Daarom had Maat het over het in de benen houden van de productie van de Nederlandse boer. Want dat is nodig. Jazeker, in 2050.
Makkelijk zal het niet worden zei hij. Maar we gaan ervoor, want Nederland is kampioen. In dierwelzijn (gek dat de dierenbeweging dat niet snapt). In duurzaamheid (gek dat natuur- en biologische activisten dat maar niet snappen). En met al die diervriendelijke en duurzame productie zijn we de derde exporteur ter wereld. Nee, u hoort geen ironie. Het is echt waar. Maar nou de andere kant. Het product van die wereldkampioen brengt geen fluit op. De bank krabt zich achter de oren en begint minder ruimte voor boeren een goed idee te vinden. Je kunt geen tientallen miljarden blijven stoppen in spul dat niks opbrengt. Dat is levensgevaarlijk. Bovendien vinden spaarders en De Nederlandse Bank dat niet goed. Spaarders willen hun geld terug als het moet. DNB moet erop letten dat dat kan en wil dus niet banken rare dingen doen.
De Nederlandse boeren zijn het daar niet mee eens. Dat maakte Maat gisteren ook nog eens duidelijk. 'Canada', een land dat besloten heeft alleen nog voor de eigen bevolking te produceren, vindt hij geen optie voor Nederland. Ik begrijp het, want Nederland maakt ruim vijf en in sommige sectoren wel zeven keer wat het zelf op kan. Maar wat moet je nou als Nederlandse boer? Je bent nu al wereldkampioen duurzaam produceren, maar moet bijbetalen om die hele duurzame berg te mogen maken. Dat schiet niet op.
Daarom probeerde ik duidelijk te maken dat tussen nu en later wat minder maken en het beter verkopen zo'n gekke optie nog niet is. Zolang juist de grootste boeren dat gelul vinden, zou het wel eens zo kunnen zijn dat bank en boer over een jaar of 10 moeten besluiten de stekker eruit te trekken. Een wereldkampioen kan niet eindeloos doorgaan wereldkampioen niks verdienen te zijn.
Stel je voor dat de boer verdwijnt omdat hij geen kant meer op kan. Wie wil nog boer worden als je je bedrijf prima kunt verkopen en één klap van alle zorgen af kunt zijn? Gebeurt dat, dan is er ook geen geschikte ruimte meer om in 2050 dat boeren weer op te pakken. Zonde, want dan is het hard nodig. Dat was dus ook mijn slotpleidooi richting LTO-baas Albert Jan Maat: wordt het geen tijd om scenario's te maken om van het teveel van nu naar het te weinig van straks te komen? Die melkveehouder heeft nl. gelijk. En ik ook. Dat is het probleem. Soms moet je even heel goed nadenken voor je doet zoals je altijd al deed. De wereld verandert, maar dat doet'ie in fasen. Je gaat niet van A naar B, maar van A naar Z via het hele alfabet. Bij Shell - ook een multinational - werken ze net zo. Welkom in het moderne leven, met verstandige planning, marketing en strategie en al.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
uit “Ethisch groeien – ondernemen met aandacht voor mensen” van auteur Ignace van Doorselaere: “In communicatie geldt er één gouden tip: als niets nog werkt, probeer het dan met de waarheid (if everything fails, try the truth). Bedrijven doen vaak teveel moeite om de waarheid te verbergen of te verbloemen en geven een zeer eenzijdige en mooiverpakte of zelfs verdraaide voorstelling van de feiten. Dat soort communicatie wordt uiteindelijk lachwekkend, en heeft een averechts effect omdat ze wordt ingehaald door ganggeruchten en de ‘koffieruimte’.”
Guillaume, we zullen afwachten wat de rechter in Nederland beslist over SHELL in Nigeria. Wat betreft het hekelen van westerse mno's. China als nog erger voorstellen is nog mee en vogue. En belachelijk.
Dick, beleidslijnen van overheden en bedrijven worden uitgestippeld. Soms kom je dan tot de constatatie dat je het niet meer in de hand hebt.
Een aardig kijkje in de boerenpsyche. Volgens boerenweekblad Boerderij vrezen boeren ongebreidelde uitbreiding van het aantal koeien in Nederland als straks de remmen op de melkproductie (de zgn. 'quota') verdwijnen. Bijzonder dat ze dat verwachten, want het zijn dezelfde boeren die weten dat er bij teveel productie NU al niks meer te verdienen valt. Campina Friesland gaf onlangs aan te verwachten dat er na het afschaffen van de quota 25% productie bijkomt.
Voor de boer is dat denken volstrekt normaal. Een weldenkende consument snapt er geen bal van. Een gewone ondernemer ook niet. Die denkt 'wegwezen'. Zeker als hij hoort dat de minister ook niet weet hoe je de aanstormende rampen en rampjes moet vermijden (zoals het stukje netjes te kennen geeft).
We hebben het hier in de Bommelerwaard de afgelopen achttien jaar zien gebeuren, Jopie: Weg grutto's, nog een enkele broedende kievit, veel kraaien en kouwen, weg roodstaart, weg kwikstaart, weg ringmus, weg boomvalk.
De melk- en vleeskoeien moesten plaatsmaken voor kassen, dat was goed voor de werkgelegenheid. Met riante villa's ernaast, waterpartijen en wat nog meer. Goed voor de werkgelegenheid? Hoeveel honderd banen zal het hebben opgeleverd in de waard? Honderd? Tweehonderd? Ik geloof dat ik laatst een getal daartussen heb horen noemen. De paar boeren die er nog zijn doen nu aan boerengolf en andere vormen van recreatie, schapen, paarden.
De Nederlandse landbouw is niet duurzaam, over diervriendelijkheid zal ik het niet hebben, dat is nog subjectiever dan de smaak van wijn. Wat we in Nederland doen is niet duurzaam. In de glastuinbouw bedekken we duizenden hectares met beton, overkappen het met glas, leggen het vol met worstjes steenwol, persen daar de nodige nutriënten doorheen plus een hoeveelheid fossiele brandstoffen. Qua carbon footprint net iets beter dan groente invliegen. O ja, we laten af en toe lieveheersbeestjes of roofmijten los. Wat zijn we duurzaam bezig.
Voor de veehouderij hebben we vijf keer ons eigen landbouwareaal in het buitenland nodig, 500 ton antibiotica voor gezonde (?) jonge dieren, Zembla nog gezien? Maar onze varkens hebben 0,15 m2 per dier extra, 23 % beter zoals Dick laatst betoogde.
In de regio waar ik werk zijn de leeuweriken al jaren verdwenen, de patrijs een jaar of 5 geleden en dit jaar is de kievit voor het eerst niet teruggekomen. Mijn hart draait om. Vijftig jaar geleden zaten hier volgens de buurman 40 paar kieviten.
En we verdienen nog niks ook. Terugschalen en zorgen dat je daar prettig en enigszins veantwoord van kunt leven. Boeren moeten zien los te komen van banken en adviseurs en hun eigen plan trekken. Waarom zou je op 100 of 200 hectare dag en nacht martelen om aardappelen te telen tegen 80 euro per ton? Probeer het te verkopen aan een projectontwikkelaar als die er zijn of aan de buurman en ga genieten van je geld of gebruik 5 hectare voor een bijzondere niche markt.
Wat er in Nederland de komende jaren gebeurd op landbouwgebied is irrelevant. India heeft 100 x zoveel landbouwgrond als Nederland, Brazilië 125 x zoveel en Australië 200 x.
Het pleidooi van Albert Jan Maat is begrijpelijk, want zo maar een drastische verlaging van productie, is dat wenselijk en haalbaar?
Ik ben een Mansholtfan, al is diens systeem behoorlijk afgedwaald van zijn uitgangspunten. Mansholt zelf had al eind jaren zestig door dat zijn bouwwerk behoorlijk doorsloeg. (Vorige week werd de film Overstag gedraaid met een hele beschrijving van zijn leven). De meest heftige periode was die waarin hij - als reactie op graan- en boterbergen - zich realiseerde dat de productie moest getemperd worden. Hij wilde dit doen door de prijzen te verlagen en de boeren die hiervoor niet konden produceren middels riante subsidies omscholing danwel vervroegde pensionering aan te bieden. Mansholt werd voor Bauernmörder uitgemaakt. Gevolg was dat zijn plan niet doorging en er toch een grootschalige sanering kwam, maar dan zonder begeleidende maatregelen.
Vermindering van productie is onbespreekbaar? Of onafwendbaar?