Lees ook
Uit een 14 jaar lang lopend onderzoek van de Erasmus-universiteit onder 10.000 inwoners van de Rotterdamse wijk Ommoord blijkt dat te dikke mensen een kans van 1 op 2 hebben om diabeet te worden. Mensen op normaal gewicht hebben een kans van 1 op 5. Die cijfers zijn robuust, precies en gebaseerd op het volgen van de lifestyle van en bloedmetingen bij Ommoorders. De onderzoekers beweren met trots dat ze representatief zijn voor geheel Nederland.

Hakkelen
De oorzaken van diabetes type 2 zijn, zeggen de onderzoekers met dezelfde zekerheid, een te zwaar gewicht, gebrek aan beweging en een ongezond voedingspatroon.

Het zal voor niemand als nieuws hebben geklonken. Het enige nieuwe was het straffe cijfer: wie te dik is, heeft een kans van 1 op 2 om 'suiker' te krijgen. Dat weten we nu zeker en kunnen we combineren met het gegeven dat nagenoeg de helft van Nederlanders overgewicht heeft.

De cijfers nemen 'Amerikaanse proporties' aan, legt Ligthart bijna oningehouden gretig uit.
Op BNR-radio lichtte Symen Ligthart, epidemioloog in het Erasmus MC de 'schrikbarende' onderzoeksresultaten toe. Luister er even naar. De cijfers nemen 'Amerikaanse proporties' aan, legt Ligthart bijna oningehouden gretig uit. Maar als BNR vraagt wat er moet gebeuren, begint hij te hakkelen. Het blijkt heel moeilijk om er iets aan te doen. Uiteindelijk zegt Ligthart dat medici en wij individueel iets moeten doen. Maar da's een oude mantra die bij het oud vuil kan.

Omgevingsverleiding te groot
Twee diabeteskenners maakten afgelopen jaar duidelijk dat wij individueel niet zoveel kunnen. De ene heet Jaap Seidell; hij is hoogleraar Public Health aan de VU en is lid van de Gezondheidsraad. De andere heet Frank van Berkum, is internist en geldt als praktijkkenner van behandelstrategieën om zwaar obese mensen succesvol gewicht te laten verliezen. Beide heren zijn er volledig van overtuigd dat de context die ons altijd, overal en de hele dag door tot eten verleidt het probleem is achter het ongezonde voedingspatroon dat volgens Lighart de beïnvloedbare oorzaak van diabetes 2 zou zijn. Als dat zo is, praat epidemioloog Ligthart onzin.

De dokter kan tegen zijn dikke patiënt wel zeggen 'u moet sterk zijn en ervoor zorgen dat u anders en minder gaat eten' maar dat werkt niet, stelde Van Berkum in zijn praktijk vast. De verleidingen van de winkelstraat, de stationshal, de reclames op TV, de krant, op Internet, de terrassen en het voorraadje thuis in de koel- en voorraadkast zijn te groot. Als sociaal wetenschapper komt Seidell tot precies dezelfde conclusie.

Die heren worden bijgevallen door onder meer de professoren Anita Jansen (Maastricht) en Denise de Ridder (Utrecht) die er even duidelijk over zijn, al hoor je ze minder in de algemene opinievorming. We zijn vooral het product van onze omgeving en geen baas in eigen buik, zeggen ze met zoveel woorden.

Het Rotterdamse onderzoek toont overtuigend aan dat zulk onderzoek ons de afgelopen 50 jaar alleen maar dikker heeft laten worden. Met maar 5% van het onderzoeksbudget kom je nergens. Eigenlijk was dat het nieuws afgelopen woensdag.
Dat betekent dus dat noch de dokter, noch de obese patiënt een deuk in een pakje boter kunnen slaan. Hun handen zijn gebonden. Rest dus de politiek. Wat moet die doen? Het onderzoek van de Erasmus is boeiend en zelfs opzienbarend door zijn precisie, maar heeft geen gebruikswaarde omdat het geen antwoord geeft op die vraag. Ligthart geeft dat volmondig toe en begint mogelijk alweer aan het volgende voor de praktijk zinloze onderzoek.

Pillen versus experimenten
Waar blijft toch dat het antwoord op die zo logische vraag: hoe verbouwen we de verleiding?
Een onderzoek dat de Nederlandse pers niet haalde, laat zien dat mensen in ongezonde woonomgevingen mogelijk gezonder worden als er een gezonde sfeer ontstaat. Ze hoeven er niet eens gezonder voor te gaan eten en zelfs de roze koeken en patat hoeven er niet voor uitgebannen te worden. Da's nou eens aardig onderzoek, waar je wel wat aan hebt.

Zullen we eens kijken of zulke experimenten hier ook werken? Raar eigenlijk dat Ligthart dat niet zei tegen BNR. Op zijn minst had hij kunnen zeggen: waar blijft dat soort experimenten toch?

Tijdens een college aan de Vrije Universiteit hoorde ik - toevallig ook - afgelopen woensdag het antwoord van de studenten van Jaap Seidell. Maar liefst 95% van het onderzoeksbudget voor gezonde voeding wordt besteed aan medische vragen, het identificeren van obees makende genen, het uitvinden van pillen tegen obesitas en de vraag, bijvoorbeeld, of margarine beter is dan roomboter. Het Rotterdamse onderzoek toont overtuigend aan dat zulk onderzoek ons de afgelopen 50 jaar alleen maar dikker heeft laten worden

Met maar 5% van het onderzoeksbudget kom je nergens. Eigenlijk was dat het nieuws afgelopen woensdag.

Fotocredits: ambachtelijke bakkerswaren, sophiea
Dit artikel afdrukken