In de VS werd in 2010 een nieuwe wet van kracht die de voedselveiligheid van het land moest garanderen, de Food Safety Modernization Act. Voor het eerst in meer dan 70 jaar werden er fundamentele verbeteringen aangebracht in het Amerikaanse voedselveiligheidssysteem. De Food and Drug Administration (FDA) kreeg vergaande bevoegdheden toegekend om de duizenden zieken en miljoenen dollars aan kosten als gevolg van voedselgerelateerde ziekten terug te dringen.

Meer dan half miljard dollar nodig
De makers van de nieuwe wet vergaten echter aan een belangrijke voorwaarde te voldoen. Een daadkrachtige FDA heeft ook extra geld nodig. Naar schatting van het Congressional Budget Office was er tussen 2011 en 2015 $580 miljoen nodig. Maar daarin voorzag de wet niet. Dat betekent dat de FDA ieder jaar opnieuw om geld moest vragen. De afgelopen jaren is nog minder dan de helft van het gevraagde en benodigde bedrag toegekend. "Ik denk dat het niet overdreven is te zeggen dat het succes van de wetswijziging aan een zijden draadje hangt", zegt Michael Taylor, deputy F.D.A. commissioner for foods and veterinary medicine in de New York Times. "We hebben prima plannen om vooruitgang te boeken. Het probleem is dat we er geen geld voor hebben."

Bewijslast veiligheid bij producenten
Onder de nieuwe wet ligt de bewijslast voor de veiligheid van producten veilig voortaan bij de producenten. De FDA moet controleren of ze hun zelf-controle op orde hebben en goed naleven. In de oude situatie lag die vooral bij de onderbemande FDA. Producenten moeten een betere administratie bijhouden, noodplannen klaar hebben als zich een uitbraak voordoet en maatregelen nemen om verspreiding van besmetting te voorkomen. Ook krijgt de FDA de bevoegdheid om producten terug te roepen, dat was voorheen niet het geval. De wet wilde de nieuwe systematiek financieren door een substantiële bijdrage vanuit de voedingsindustrie zelf, in de vorm van user fees. Die hebben lobbyisten van de voedingsindustrie de afgelopen jaren simpel van tafel weten te krijgen.

We hebben prima plannen om vooruitgang te boeken. Het probleem is dat we er geen geld voor hebben
Onvoldoende toezicht, steun en controle
Met te weinig geld komt er van de goede voornemens weinig terecht. Volgens Michael Taylor heeft de FDA inmiddels nieuwe regels kunnen opstellen voor de eisen waaraan verse en bewerkte voedingsmiddelen moeten voldoen. Maar de tekorten aan fondsen belemmeren het moderniseren van de inspectieprocessen en trainen van inspecteurs. Ook betekent het tekort aan geld dat de FDA onvoldoende sturing en technische ondersteuning kan geven aan de staten. Nog erger is het dat de FDA de controle op geïmporteerde voedingswaren en inspecties van buitenlandse producenten onvoldoende kan uitvoeren.

Diverse consumentengroepen verwijten de regering Obama te traag te zijn met het doorvoeren van de afgesproken veranderingen. “Als ze de capaciteit niet hebben om 'm op te leggen, is de wet straks het papier waar hij op gedrukt is niet eens waard", zegt Tony Corbo namens de consumentengroep Food & Water Watch. Desondanks zijn verschillende voedselveiligheidsvoorstanders optimistisch dat de FDA uiteindelijk het geld gaat krijgen dat nodig is 'om consumenten te beschermen en een voedselveiligheidssysteem dat al bijna een eeuw bestaat, te moderniseren', besluit de NYT.

De wet wilde de nieuwe systematiek financieren door een substantiële bijdrage vanuit de voedingsindustrie zelf, in de vorm van user fees. Die hebben lobbyisten van de voedingsindustrie de afgelopen jaren simpel van tafel weten te krijgen
Jaarlijks 48 miljoen ziektegevallen, 15 miljard kosten
Ieder jaar krijgen zo'n 48 miljoen Amerikanen te maken met voedselgerelateerde ziekten. Bijna 130.000 mensen komen in het ziekenhuis terecht, en 3.000 overlijden eraan, melden de Amerikaanse Centers for Disease Control and Prevention (CDC). Het Amerikaanse Ministerie van Landbouw becijferde dat de kosten van medische zorg en inkomensverlies door voedselinfecties oplopen tot $ 15 miljard per jaar. Toezicht op voedselveiligheid is in de VS verspreid over wel 15 instanties. Een voorstel van president Obama om het voedselveiligheidstoezicht verder te centraliseren, haalde het niet.

In Nederland komen minister Schippers en staatssecretaris Dijksma voor de zomer met een pakket maatregelen om de toezicht- en handhavingscapaciteit van de voedselveiligheidsautoriteit NVWA aan te scherpen. Het geld daarvoor komt, behalve van de overheid, uit de hele keten.

Europa zal vast weer schrikken. In het kader van TTIP kunnen Amerikaanse producten immers 'gewoon' onze markt op.

Fotocredits: 'voedselveiligheidsinspectie van geïmporteerd bevroren vlees', USDA
Dit artikel afdrukken