Context: 150 'beslissers' werden door de ministers Ploumen (Buitenlandse Zaken), Schippers (VWS), Dijksma (I&M) en Van Dam (boerenEconomische Zaken) uitgenodigd om mee te beslissen over het voedselbeleid van Nederland. Het vier uur durende feest werd 'Nationale VoedselTop' genoemd. Meteen na afloop zou de 'slotverklaring' al worden gepresenteerd. Ook ondergetekende, commentator van het spel op de apenrots, werd uitgenodigd.

Mijn mailpartner houd ik anoniem. Dat is beter voor zijn carrière en relatie tot het ambtenarendom. Het is een persoon die tot de echte beslissers aan bedrijfszijde behoort.

Ik antwoordde het volgende:
Ik heb erg moeten lachen om de marketingcommunicatie van onze lieve overheid. Ik hoop maar dat bedrijven als die van jullie er niet aan mee hebben geholpen in de hoop een podium te creëren om zichzelf eindelijk eens aan het volk te presenteren.

De bewindspersoon in kwestie wees het met een pennenstreek af en volgde een neoliberale koers die zelfs de handigste Hollandse handelaren hoofdschuddend achterliet
Dit was een voorspelbaar slechte voorstelling van een toneelstuk waarin de overheid graag wilde laten zien: kijk eens hoe goed we het doen. En dat terwijl 'we' als overheid eigenlijks niets doen en het juist bedrijven laten doen. Die kunnen - ijs en weder van de scherpe concurrentie dienende - niet heel veel meer dan de markt toestaat.

Wat me vooral verbaasde is dat zoveel bedrijven zich leenden om op het podium van de overheid de schaamlap te zijn voor een ontbrekend algemeen verbindend beleid waarin net wat meer mogelijk is. Er zijn nota bene bedrijven die daar om vragen. Met regelmaat zelfs. Ik heb er zelfs meegemaakt die buitengewoon verbolgen waren toen een van de uitnodigende ministers hun aanbod afsloeg om samen te werken aan een gezonder voedselaanbod. Dat konden ze namelijk alleen met de algemene verbindendheid die slechts een overheid kan creëren. Daarom vroegen ze de medewerking van een ministerie. De bewindspersoon in kwestie wees het met een pennenstreek af en volgde een neoliberale koers die zelfs de handigste Hollandse handelaren hoofdschuddend achterliet.

Met jou denk ik dat Nederlandse bedrijven het best prima doen binnen de mogelijkheden die de markt biedt. Wel zijn er eenzame toppers, flink wat volgers, maar ook nog de nodige achterblijvers. Logisch, want ze moeten op de kleintjes letten.

Het is dan ook vreselijk jammer dat wat aan prima's gebeurt - nota bene de nieuwe centrale plek van de Schijf van Vijf in de communicatie van 's lands kruideniers, terwijl driekwart van hun aanbod daar niet in voorkomt - nu niet uit de verf kwam door die rare werving: 'je hoort bij de 150 'beslissers' en om 18.00 uur hebben we meteen de slotverklaring.' Hoe erg kun je het verstand van zelfs heel gemiddelde mensen beledigen? Hebben de bewindslieden een goedkoop congresbureau ingehuurd of zouden ze hun ambtenaren zelf hebben laten fröbelen?

Ik moest aanvankelijk dan ook erg lachen. Toch had ik ook wel te doen met de poging die Louise Fresco vanuit Wageningen nog deed in de NRC om net wat meer aan de orde te stellen. Daar moest ik bij fronsen: waarom dat zó voorzichtig gezegd? Ze wees op de kwetsbaarheid van het cluster en de afhankelijkheden van de schakels onderling in de agrofoodketen. Als je daar niet over nadenkt en de voorwaarden niet voor schept, gaat het vandaag en morgen prima, maar kun je over een tijdje gek uitkomen. Kennelijk ben ik in goed gezelschap om daar vooral niet schamper over te doen en het - zoals onze vier bewindslieden - te laten bij een opgeklopt aangeklede borrel die niet verder kijkt dan morgen.

Als je wilt laten zien wat Nederlandse bedrijven doen, bekt 'onze grote bedrijvenshow' natuurlijk niet echt lekker. Als ik je als onbezoldigd communicatieadviseur een goede tip mag geven. Vergeet die ambtenaren, daar maak je je belachelijk mee. Huur als FNLI, CBL, Veneca, Kon. Horeca NL (en wie ik nog vergeet) de Jaarbeurs, Ahoy of de Rai en laat zien aan het publiek hoe goed jullie zijn. Topmannen en -vrouwen en de mensen uit de fabrieken erbij, iedereen gewoon tussen het publiek. Gratis eten en drinken natuurlijk. Dat wordt een daverend succes. Daar kom ik naartoe. Ik zeg mijn afspraak met de Eurocommissaris voor Landbouw er voor af. Maar naar zo'n duf feestje als gisteren kom ik niet. Ik zou er niets nieuws horen. Dat moet je me maar vergeven. Dat anderen hun verstand zo laten beledigen, komt vast omdat ze veel beleefder zijn dan ik.

Een daad van verzet tegen niets is onmogelijk. Ik kan toch onmogelijk laten zien dat ik kennelijk zwem in de tijd en het geld om te komen naar een borrel die ik misschien als borrelnetwerk nog wel had willen bezoeken. Maar niet als 'beslisser', dat is zowel veel teveel als te weinig eer.

Tot slot. Het hardst van alles moest ik lachen om die malle Van Dam. Hij liet het RIVM adviseren over duurzaam voedsel. Een taks op vlees, zei het Rijksinstituut onder meer. De staatsman schoot het schielijk af. Dat snap ik wel, want Nederland heeft een groot vleesbelang. Maar wat een stoffigheid in zo'n bestuurdershoofd. Hef in de EU toch gewoon een vleesbelasting (dat is veel makkelijker dan die op suiker en vet), dan kun je veel meer kwaliteitsvlees exporteren. De vraag elders in de wereld neemt immers enorm toe. Wij zijn inmiddels ver over iedere gezonde consumptieve grens heen en moeten de toekomst laten aan de Aziaten. Wie dat de Chinese president en premier in Davos vertelt, wordt meteen omarmd.


In de ogen van echte beslissers en vrije marktdenkers heeft de overheid een rol, maar niet op deze manier
Totaal irrelevant
Mijn gesprekspartner schreef me terug dat de aanwezigheid van de kopstukken inderdaad "een mix van politesse, competitie en ijdelheid (en dat betrek ik ook op mezelf)" was geweest. Een andere zin citeer ik ook met toestemming van die persoon: "En dan de slotverklaring, die stijlfiguur is al net zo aan inflatie onderhevig als het idee van een Top (of Getob). We zagen eerder deze week een vage verklaring met torenhoge ambities, het eindresultaat was nog vager met lagere ambities na enig gekreun mijnerzijds."

Het mag helder zijn: de voedseltop was een prachtflop met een slotverklaring die ter plekke alleen nog even afgebakken hoefde te worden. Ik schreef het al: lieve overheid, niet meer doen zo. Dit kunnen bedrijven veel beter zelf doen en dan kunt u Den Haag echt opheffen. Kijk nou toch wat die arme minister Ploumen* van haar ambtenaren - of dat derderangs burootje? - ronkend moest zeggen over de wereldproblemen om Nederlandse bedrijven eigenlijk tegen hun zin op een Haags podium te krijgen. Een en ander om te verbloemen dat onze overheid totaal irrelevant is geworden. Het echte nieuws van de floptop zat in de achterkamers van de mail. In de ogen van echte beslissers en vrije marktdenkers heeft de overheid een rol, maar niet op deze manier.

* Lilianne Ploumen kan er volgens mij niets aan doen. Haar ambtenaren en die van de andere ministeries hebben die sympathieke vrouw gewoon gebruikt.
Dit artikel afdrukken