Superfoods worden door het Voedingscentrum weggezet als een marketingpraatje om ons geld uit de zak te kloppen. Volgens de een is dat een schande omdat ze wel gezond zijn. Volgens de ander juist goed, omdat superfoods je echt niet van kanker, hart- en vaatziekten en andere nare aandoeningen afhelpen. Dat is een zinloze kift.

Vergissing
Tot op de dag van vandaag kennen de Franse en Duitse wetgeving beschrijvingen van de werkzaamheid van tal van plantaardige producten. Ze zouden kwalen helpen voorkomen door het lichaam te stimuleren. Sinds de Middeleeuwen is de kennis daarover systematisch verzameld om het kaf van het koren te kunnen scheiden. Die manier van doen verdween pas sinds het midden van de vorige eeuw naar de achtergrond. Toen kregen we de middelen om grootschalig dubbelblind onderzoek te doen en richtten we ons voornamelijk op de werking van medicijnen die ons achteraf kunnen repareren.
Niet weten waarom, is immers geen bewijs dat iets niet werkt.
Onder de naam fytotherapie wordt die oudere kennis echter nog steeds ingezet als ziektepreventie in bijvoorbeeld de Franse dierhouderij. Met succes. Een aantal houderijvormen opereert daarom al tientallen jaren antibioticavrij omdat de dieren niet ziek worden. Dat is een prestatie. Er zit dus wat in, ook al weten we niet precies wat.

Toen bekend werd dat wat in Frankrijk en Duitsland werkt dat ook in Nederland doet, stonden de sceptici meteen op hun achterste benen. Het kon niet waar zijn. Toch vergissen ze zich. Niet weten waarom, is immers geen bewijs dat iets niet werkt.

Seks & fijnstof
Helpt basilicum je van een chronische darmontsteking af? Ik durf rustig nee te zeggen. Daar is grover geschut voor nodig. Net zomin helpt de gojibes je van kanker af. Maar hij kan misschien wel helpen de ontwikkeling van kanker te voorkomen, al zul je nooit weten of die bes je ook écht heeft geholpen geen kanker te krijgen. Het kan ook het toeval zijn, het biochemische effect van een geweldig seksleven of de tomaten die je toevallig zo graag eet. En je kunt ook pech hebben en toch kanker krijgen. Omdat je middenin de stad woont op een plek bijvoorbeeld, waar teveel fijnstof rondhangt.

Beweer ik nu dat groenten, fruit en zelfs seks helpen tegen bijvoorbeeld kanker? Nee, want dat is niet te bewijzen volgens de farmaceutische manier van denken die in de voedingsleer wordt gehanteerd. Het is one hell of a job om te bewijzen welke voeding in welke gevallen werkt. We weten er nagenoeg niets van.

Beweer ik nu dat groenten, fruit en zelfs seks helpen tegen bijvoorbeeld kanker?
Toch beweert zelfs het Voedingscentrum dat er zoiets is als ‘gezonde voeding’. Daarmee toont het zich al even middeleeuws als de lieden die in superfoods en kruiden geloven. Waarom komt het Voedingscentrum dan toch met zo’n opgeklopt bericht dat mensen van producten afhoudt die meer toegevoegde voedingswaarde hebben dan een ook al dure Mars of tube Pringles? Ik vind superfoods uitstekende snackvervangers, als je ze maar heel gevarieerd en met mate gebruikt. Ook worteltjes moet je tenslotte met mate eten.

Geen 'silver bullet'
Het Voedingscentrum moet de consensus onder moderne voedingswetenschappers vertalen in voor de dagelijkse praktijk van consumenten begrijpelijke taal en adviezen. Daar slaagt het maar matig in. Er is immers maar één, simpel en kloppend advies: ‘eet gevarieerd, met mate, weinig super processed foods, beweeg en zorg voor genoeg slaap.’ Ingewikkelder is het niet, maar daar run je geen Voedingscentrum mee in tijden vol verkopers en media. Je moet opvallen en jezelf relevant maken, zou een marketeer zeggen. Dat doet het nu dus ook, maar op basis van een wetenschapsopvatting die tegen zijn eigen onmacht aanloopt. De voedingsleer op farmaceutische basis heeft niet zo heel veel te vertellen, behalve dan dat er maar heel weinig bewijs en nog minder consensus is. Daar kun je best leuk de feestverstoorder mee uithangen, maar dat is niet meer dan een vorm van vermaak om op te vallen.

Waar het Voedingscentrum het niet weet, zou het er goed aan doen duidelijk te maken dat er iets in kan zitten, maar dat er geen silver bullets zijn om eeuwig jong en gezond te blijven en jezelf toch kapot te feesten. En natuurlijk wordt er lekker verdiend aan Superfoods. Maar dat geldt ook voor Pringles, Marsen en frisdranken.

Dit artikel verscheen vanmorgen in de printeditie van Trouw

Fotocredits: Vancouver, west end farmer's market, uitsnede, Stephanie Vacher
Dit artikel afdrukken