De laatste decennia is de kennis over de rol van vitamine D in het menselijke lichaam sterk toegenomen. Vitamine D is nodig voor opname van calcium en de vorming van sterke botten. Gebrek aan vitamine D leidt tot engelse ziekte en botontkalking. Maar vitamine D tekort leidt ook tot spierklachten en spierzwakte. Internationale onderzoeken wijzen op een relatie tussen vitamine D tekort en verminderde afweer tegen infectieziekten, verhoogde kans op auto-immuun ziekten en zelfs een verhoogd risico op kanker.
Vitamine D is feitelijk geen vitamine maar een prohormoon dat we zelf aanmaken. Voor het vaststellen van de vitamine D status volstaat de meting van 25(OH) vitamine D3 in serum, terwijl op cellulair niveau 1,25(OH)2 vitamine D3 de actieve component is. De belangrijkste bron van vitamine D is de aanmaak in de huid onder invloed van zonlicht. Daarnaast kan vitamine D uit voeding gehaald worden, vooral uit vette vis en in geringe mate uit met vitamine D verrijkte vetten zoals margarine en braadproducten. Er zullen echter maar weinig Nederlanders, zijn die elke week twee of meer flinke porties vette vis verorberen. In Nederland wordt zonodig vooral met vitamine D3 gesuppleerd, dat is bereid uit wolvet. Buiten Nederland wordt soms gesuppleerd met vitamine D2 (van plantaardige oorsprong). In Amerika is suppletie van melk en sinaasappelsap met vitamine D heel gewoon, het kan zelfs aan brood toegevoegd worden. De discussie over de mogelijkheden en noodzaak tot suppletie in Nederland is nog gaande.
Risicogroepen en verschijnselen
Belangrijke risicogroepen zijn bejaarden (vooral in bejaarde- en verpleeghuizen), langdurig zieken, allochtonen, zwangeren en patiënten met ernstige obesitas. Kinderen < 4 jaar krijgen preventief vitamine A en D. Tweederde tot driekwart van de allochtonen haalt 30 nmol /l niet volgens de Gezondheidsraad en bij bejaarden bedraagt de prevalentie van 25(OH) vitamine D3 gebrek ongeveer viervijfde (bij 50 nmol/l grens). Deels komt dat in beide groepen door te weinig zonexpositie, deels zijn er andere oorzaken. Zo maakt een oudere huid of een donkere huid beduidend minder efficiënt vitamine D aan dan een jonge lichte huid.
Voor bejaarden is vitamine D plus voldoende calcium noodzakelijk ter beperking van osteoporose en ter behoud van spierkracht. Aangetoond is dat de zowel de verminderde spierkracht als de botontkalking leiden tot een verhoogd fractuur risico. Bij zwangeren is vitamine D onder meer van belang voor goede calcium opname uit voedsel, voor de groei van de foetus en de ontwikkeling van het foetale skelet. Baby’s van deficiënte moeders zijn ook deficiënt en borstvoeding bevat bijna geen vitamine D, tenzij moeder zelf hoognormale waarden heeft.
Niet-westerse allochtonen, zowel vrouwen als mannen, zijn een risicogroep door een relatief calciumarme voeding, door gebruik van bedekkende kleding bij een donkere huid en door zonvermijdend gedrag.
Wat is normaal en wat is nodig bij een tekort?
De Gezondheidsraad (GR) noemt in haar advies “Naar een toereikende inname van vitamine D” van 2008 verstandig zonnen als belangrijkste bron voor vitamine D, dwz minstens een kwartier midden op de dag van april tot en met oktober blootstellen van hoofd en onderarmen / handen. Voor blanke mannen ouder dan 70 jaar en voor vrouwen ouder dan 50 jaar wordt een extra inname van vitamine D van 10 ug/dag (400 iU/dag) geadviseerd. Evenzo voor donkere huid, weinig buitenkomen en voor zwangeren. Bij osteoporose en voor enkele speciale groepen wordt een suppletie van 20 ug/dag (800iU/dag) aanbevolen. De GR adviseert een minimale concentratie van 50 nmol/l voor ouderen. Volgens andere experts zou die ondergrens van 50 nmol/l niet alleen voor ouderen maar voor alle bevolkingsgroepen moeten gelden. Als optimale waarde op basis van andere parameters dan botstofwisseling, wordt gepleit door internationale experts gepleit voor minimaal 75 nmol/l.
Als samenvatting van een plenaire discussie tussen conservatieve en progressieve wetenschappers op een congres in Brugge over vitamine D (oktober 2009) is vastgesteld dat de minimale concentratie 50 nmol/l bedraagt. Dezelfde grens wordt genoemd door de EFSA (Europese Voeding Veiligheid Autoriteit) en zeer recent door het gezaghebbende Amerikaanse Institute of Medicin (30 november 2010). De Amerikanen stellen nu ook een maximale inname voor van 4000 iE per dag, een verdubbeling ten opzichte van hun oude advies en het GR advies van 2008.
Aanbeveling
Voor eerste lijn zorgverleners als huisartsen, verloskundigen, verpleeghuisartsen enzovoort is het vooral van belang om de risicogroepen en de klachten te herkennen. Bij onbegrepen klachten van spierzwakte en spierpijn (al dan niet bij de genoemde risicogroepen) moet tevens gedacht worden aan een mogelijk vitamine D gebrek. Diepe deficiënties (met waarden < ca 25 nmol/l) kunnen het beste met een stootkuur behandeld worden.
Zie ook http://www.ntvg.nl/publicatie/Nieuw-licht-op-vitamine-D (met discussies over deze tekst)
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Wat een prima bijdragen van Naxossa en Jos Wielders. Eindelijk komt naar voren dat bijna elke cel in ons lichaam wordt aangestuurd door Vit D. Je kan dan wel nagaan wat er allemaal kan fout gaan bij een gebrek.
Recent is een artikel verschenen waarin werd aangetoond dat wanneer alle Duitsers voldoende vit D zouden slikken er een besparing van € 40 miljard op de gezondheidszorg kon worden bereikt.
Gelukkig is ook de voortreffelijke site www.vitamindcouncil.org vermeld. Daar is alles over vit D te lezen. Men kan zich ook abonneren op hun newsletter.
De directeur Dr J.J.Cannell slikt dagelijks 5000IU !!
@ Jos Wielders, dank voor de toelichting!
Vit D review van Solgers Masterclass: indrukwekkend en (snel screenend) ziet er goed uit qua volledigheid en kwaliteit. Wie minder tijd heeft om te lezen kijkt gewoon bij vitamine D in Wikipedia.
Dan de vraag van Laura, NL kinderen rond de 10 jaar nemen gemiddeld 3 microgram vit D per dag in (Bron Gezondheidsraad rapport 2008). Hoeveel kinderen op die leeftijd eind winter (maart is jaarlijkse dip) te kort hebben is niet bekend. Afgeleid van gegevens uit omringende landen (tabel 5.4 GR 2008) zit 1/3 beneden 25 nmol/l 25OH vit D3.
Wat is het advies voor kinderen van ca 8 jaar? De GR 2008 zit te laag met 100 iE (2,5 microgram) extra per dag. In het Amerikaanse IOM advies van nov 2010 wordt voor kinderen van 4 - 18 jaar 400 - 600 iE per dag aanbevolen. Max is volgens IOM 3000 iE op 8 jarige leeftijd. Inname van 600 iE per dag lijkt me geschikt om kinderen van 8 - 10 een niveau van 60 - 80 nmol/l 25OH D3 te laten houden in wintertijd.
Dus geen verborgen supplement pushers Nick en een paar honderd wetenschappelijke onderzoeken. Bedankt mensen. Een heel aantal waren me al bekend, maar er zit nog heel wat uurtjes studie in onbekend materiaal hier aangeboden. Ben nog wel even zoet.
Solgar, weet u wat een advertentie op foodlog kost?