Met het Amsterdamse grachtenleven gaat het best goed. De beroepsvisserij in Amsterdam is echter een aflopende zaak. In de jaren '90 waren er nog 6 vissers actief. Nu is dat er nog maar één, Piet Ruijter. Met het verdwijnen van de Amsterdamse beroepsvisserij, verdwijnt ook kennis over Amsterdamse vissen.

Met stadsecoloog Geert Timmermans en visser Piet Ruijter sprak ik over de vissen in Amsterdam. Geert is enthousiast over de kwaliteit van Piets vis en eet zo nu en dan de in het IJ gevangen snoekbaars, harder of baars. Dat Amsterdamse vis lekker is kan ik ondertussen ook uit eigen ervaring bevestigen, van een modderige smaak is vrijwel geen sprake. Volgens Geert gaat het goed met de vissen doordat de kwaliteit van het water is verbeterd.

Ruijter heeft het bedrijf van zijn vader overgenomen en daarmee ook het recht om in Amsterdam beroepsmatig te vissen. Hij zet zijn staand-want-netten meestal in het Westelijk Havengebied. Toch is het voor de binnenwatervisser lastig een goed inkomen te behalen, zeker sinds er een verbod is op het vangen van paling.

Vervuilde vis
Sinds 2011 mag er in de grote rivieren van Nederland geen paling en wolhandkrab meer gevangen worden. Het dioxinegehalte bleek te hoog1. De dioxine die aangetroffen wordt in paling uit het IJ blijkt nog altijd afkomstig te zijn van de reactorvat-explosie in 1963 bij Philps Duphar2. De dioxine is niet terug te vinden in het water, maar wel in het slib op de bodem. Contaminantenophoping vindt dan ook vooral plaats bij vissoorten die hun kostje op de bodem bij elkaar scharrelen, zoals paling, krab en brasem.

Nadat paling zo vervuild bleek, is onderzocht hoe vervuild andere Nederlandse binnenwatervissen zijn. Uit dit onderzoek bleek dat alle onderzochte schubvissen (blankvoorn, brasem en snoekbaars) voldoen aan de Europese veiligheidsnormen voor dioxines en zware metalen. Dat geldt ook voor geteste snoekbaars uit het Noordzeekanaal3. Wel worden in organismen nog altijd 'oude' contaminanten zoals pcb’s aangetroffen, terwijl productie van pcb’s sinds 1974 verboden is.

Nieuwe contaminanten, zoals microplastics, kunnen voor problemen gaan zorgen. Volgens onderzoeker dr. Stefan van Leeuwen van het RIKILT is er nog maar weinig bekend over de gevolgen voor de mens bij het consumeren van vis die microplastics bevat. Of vis uit de Amsterdamse wateren microplastics bevat, is nog niet onderzocht.

amsterdamse vis


Het is vreemd dat we in Amsterdam geen vis uit het IJ eten maar wel vis waar we de afkomst niet van kennen. Iets meer chauvinisme voor Hollandse en zelfs Amsterdamse vis mag wel om de relatie tussen visser en burger te versterken
'Grachtenkweekvis'
Wereldwijd staat de vispopulatie onder druk door vervuiling en overbevissing. Als oplossing wordt er op steeds meer plaatsen vis gekweekt in controleerbare recirculatiesystemen.

Ik was benieuwd of het mogelijk zou zijn om in de Amsterdamse grachten vis te kweken. Het water van de Dijksgracht heb ik daarop onderzocht. De waterkwaliteit bleek goed zodat grachtenkweek een reële optie is.

Viskweek heeft nogal wat uitdagingen op gebied van duurzaamheid, kosten en ethiek. Het vergt stookkosten voor het verwarmen van het water en kost voer. Omdat er geen dierwelzijnswetgeving voor vis bestaat, zal de acceptatie van grachtenkweek in de praktijk moeten worden uitgevonden.

De kweek van vis kweken in de grachten zou een goede manier kunnen zijn om de afstand tussen producent en consument te verkleinen. Het uitgooien van een hengel in de grachten, je eigen vis vangen, doden, bereiden en eten is misschien wel de meeste directe manier om in relatie te staan met voedsel. Het is vreemd dat we in Amsterdam geen vissen uit het IJ eten, maar wel vis waar we de afkomst niet van kennen. Iets meer chauvinisme voor Hollandse en zelfs Amsterdamse vis mag wel om de relatie tussen visser en burger te versterken.

1. Rijksoverheid, online, 2011, geciteerd 13 november 2015.
2. Postma J, Rozemeijer MJC, Schobben JHM. 'De invloed van de waterbodem op de waterkwaliteitsdoelen van het Noordzeekanaal: met specifieke aandacht voor de dioxineproblematiek', IMARES, 4 juli 2013, p. 210.
3. van der Lee MK, van Leeuwen SPJ, Hoek-van den Nieuwenhuizen M. Kotterman MJJ, Hoogenboom LAP. 'Contaminanten in schubvis', Wageningen UR, RIKILT - Instituut voor Voedselveiligheid, Imares Wageningen UR


Fotocredits: 'Amsterdamse vis', Thijmen Boekling
Dit artikel afdrukken