In het Lezersnieuws van afgelopen week berichtte Foodlogcommentator Dennis Zeilstra dat het idee dat 'een calorie een calorie is' definitief ontmaskerd is. Een recent onderzoek toont aan dat een calorie uit vet toch een andere waarde heeft dan een calorie die afkomstig is uit koolhydraten.

Koolhydraatarm versus vetarm
Zeilstra schreef op Foodlog over Kevin Hall van het NIH die wilde toetsen of de computersimulatie die hij op basis van talloze onderzoeken heeft ontwikkeld, klopt. De simulatie voorspelt namelijk dat een koolhydraatcalorie zich anders gedraagt dan een vetcalorie. Zeilstra: Daarom liet hij 19 obese vrijwilligers twee periodes van een week verblijven in een metabolische kamer en gaf ze twee verschillende diëten. Bij het ene dieet werd 30% minder calorieën ingenomen door restrictie van koolhydraten, bij de ander door restrictie van vet. Al het eten en wat er verbrand werd, werd zeer nauwkeurig gemeten en wat bleek? Er werd netto meer lichaamsvet verbrand tijdens het dieet met vetrestrictie (89+/-6g/dag) dan met koolhydraatrestrictie (53+/-6g/dag).

Hall benadrukt dat dit geen goede indruk geeft van een real-life situatie, omdat het bijvoorbeeld niets zegt over de invloed van vet of koolhydraten op de eetlust. Het doel van de studie was dan ook om meer te leren begrijpen van het menselijke metabolisme. Daarnaast laat zijn model, die deze uitkomst goed voorspelde, zien dat het op langere termijn niet uitmaakt of je koolhydraten- of vetrestrictie toepast.

Het onderzoek dat in Cell Metabolism (abstract) is verschenen, is volgens het persbericht de meest nauwkeurige meting bij mensen tot nu toe. Desondanks blijven er nog tal van onbeantwoorde vragen, zoals hoe dit in alledaagse situaties werkt, en of het soort eten nog verschil maakt (bijvoorbeeld sterk bewerkt versus vrijwel onbewerkt voedsel). De onenigheid tussen verschillende opvattingen zal dus nog wel even voortduren.


Koolhydraatarm eten 'debunked'
Diverse media pakten het onderzoek op. Zo schreef de BBC dat 'Vetarm eten beter is voor gewichtsverlies dan low-carb'. Zeilstra verbaast zich over de Britse berichtgeving. In het BBC-artikel komen wetenschappers aan het woord die stellen dat het onderzoek de claims dat low-carb diëten beter zouden zijn om af te vallen, 'debunken'. Zeilstra wijst de BBC in een vervolgcommentaar terecht:

Naar mijn mening worden er in het BBC stuk onjuiste conclusies getrokken uit dit interessante onderzoek.

Het onderzoek geeft inzicht in wat er gebeurt als mensen:
1. 800 kcal minder eten door vet of koolhydraten te verminderen.
2. In de lowcarb-arm resulterend in ca. 550kcal koolhydraat-inname.
3. Gedurende 6 dagen.
4. Opgesloten in een relatief kleine ruimte.

Het onderzoek laat NIET zien:
- wat er in alledaagse omstandigheden gebeurt.
- wat er gebeurt als je de koolhydraten verlaagt tot het niveau dat lowcarb proponenten hanteren (wat veel lager is dan hier is gebruikt).

De lowcarb theorie hangt onder meer op de stellingen dat vet een andere invloed op het hongergevoel heeft en dat er hormonale en metabole verandering optreden als je bijna helemaal geen carbs eet. Dat is beiden helemaal niet onderzocht en daarom kan er dus ook niet geconcludeerd worden dat dit onderzoek het lowcarb verhaal debunkt.

Sterker nog, ik vind dat je kan stellen dat er met deze data m.i. helemaal géén conclusie getrokken kunnen worden over de effectiviteit van een lowcarb voedingspatroon op afvallen. Het leert wel iets over het menselijke metabolisme in de geteste omstandigheden en laat daarbij duidelijk verschillen zien. Dat is nieuw en vormt een mooie aanwijzing om verder te onderzoeken.


Het debat over wat 'beter' is, koolhydraatarm of vetarm, woedt nog wel even door.

Bewegen helpt wel/niet
Ondertussen werd er ook aan de poten van een tweede heilig huisje gezaagd. Iedereen kent de mantra: afvallen doe je door minder calorieën binnen te krijgen en meer te bewegen.

Coca-Cola blijkt aan die boodschap te morrelen door een afleidingsmanoeuvre in te zetten die er op wijst dat vooral bewegen helpt.

Maar ook de wetenschap roert zich op dit terrein. In SD wijzen Amerikaanse wetenschappers van de University Chicago Stritch School of Medicine op het feit dat bewegen velerlei gezondheidsvoordelen heeft, maar dat je er niet (extra) door afvalt. Als je meer gaat bewegen, neemt je eetlust toe en dat compenseer je door meer te eten. Dus of je nu meer of minder beweegt, de enige manier om af te vallen is door minder calorieën binnen te krijgen. Dat illustreren de onderzoekers aan de hand van een aantal voorbeelden in hun artikel (uit 2013).

Bijzonder is natuurlijk de bevinding van Kevin Hall dat je beter koolhydraten dan vet kunt eten. Afgelopen week kwam immers ook naar buiten dat het paleodieet, dat de belangrijkste koolhydraatcalorie die wij binnen krijgen - die uit granen - geheel afzweert, op basis van praktische evidence als werkzaam moet worden beschouwd.

Wat moeten we doen?
Afvalwetenschappers moeten in ieder geval concluderen dat de waarheid over niet dik worden en afvallen nog altijd buiten bereik is. Hopelijk kunnen ze wel iets zeggen over wat wijs is om te doen.

Bij deze leggen we die vraag dan ook voor aan voedingswetenschappers.

Fotocredits: 'Rapid weightloss through CONSTANT exercise', John Nakamura Remy
Dit artikel afdrukken