Vorige week riep een berichtje over de aanbevelingen die de Amerikaanse Food and Drug Administration wil opstellen voor het veilig telen en consumeren van kiemgroenten vragen op. Kiemgroenten eet je alleen gekookt of uit blik, zei een Amerikaanse expert meteen. Waarom dan? vroeg een lezer. In Europa zorgt het woord kiemgroenten nog altijd voor een 'EHEC-reflex'. In 2011 veroorzaakte een uitbraak van deze E.coli-bacterie tientallen slachtoffers. Uiteindelijk bleek dat deze ziekmakende bacteriën van mens én dier via planten in de voedselketen terecht kunnen komen. Vieze handen, vuil water en vogel- en andere poep kunnen daar veel makkelijker voor zorgen dan we denken.

Veilig versus gezond
Ook rauwe melk is een heikel onderwerp als het gaat om het risico van bacteriële besmetting. Daarom is de verkoop - zowel in Europa als de VS - aan strenge regels gebonden. As we speak speelt er een recall in verband met E.coli besmettingen. Niettemin zweren sommige mensen bij rauwe melk omdat die lekkerder én gezonder zou zijn dan de bewerkte melk uit de zuivelfabrieken. Anderen houden zich er verre van, omdat ze wars zijn van de mogelijke besmetting met allerlei ziektekiemen.

De experts die we raadpleegden het over één ding eens: zowel rauwe melk als kiemgroenten zijn 'hoog-risico'-producten
Hoog-risico
We vroegen een aantal deskundigen hoe gevaarlijk rauwe melk en kiemgroenten zijn. Wie in een auto stapt, weet dat hij een risico neemt, maar bij voedingsmiddelen is dat doorgaans veel onduidelijker. De experts die we raadpleegden het over één ding eens: zowel rauwe melk als kiemgroenten zijn 'hoog-risico'-producten. Gezonde mensen in de kracht van hun leven kunnen een afgewogen keuze maken of ze het risico aan durven. Immers, no risk, no fun. Maar de zogeheten 'yopi's' (jong, oud, zwanger of verzwakt immuunsysteem), kunnen beter op veilig spelen.

'Onethisch'
Voedselveiligheidsexpert Simone Hertzberger (hoofdredacteur VoedselVeiligheid/VMT) is heel uitgesproken. Zij vindt dat je best zelf mag besluiten welk risico je neemt. Maar als ouder je jonge kind rauwe melk geven, vindt ze 'onethisch'. Dat kind kan namelijk niet zelf kiezen of het zo'n risico wil nemen. Het loopt ook nog eens een groter risico op de (levensbedreigende) complicatie HUS. Het door Hertzberger gesignaleerde gevaar blijft niet beperkt tot rauwe melk alleen. Ook rauwmelkse kazen - de zachte, denk aan die lekkere buitenlandse kaasjes - en andere rauwmelkse zuivel zijn niet zonder meer veilig.

Wie rauw wil drinken, kan dus beter niet voor koeien met weidegang kiezen
Pathogenen
Rauwe melk is te vaak niet pluis. Dat geldt ook voor Nederlandse. Rijkelt Beumer, microbioloog en voedselveiligheidsexpert (WUR), vertelt dat in de jaren '80, bij een grootschalig onderzoek onder ca. 1.000 koeien bij 4% campylobacters aangetroffen werden. Van die bacterie worden we ziek. "Bij mijn weten is dat onderzoek in Nederland niet op die grote schaal herhaald. Ik kan me voorstellen dat de besmetting wat is afgenomen. Tegenwoordig lopen minder koeien in de wei... en is er minder contact met vogelpoep." Wie rauw wil drinken, kan dus beter niet voor koeien met weidegang kiezen, suggereert Beumer dus, en al helemaal niet voor koeien die weiden op gras dat bezocht wordt door (water)vogels.

Kiemgroente lijdt aan een ander euvel, zegt Beumer. De zaden zijn vaak afkomstig uit landen "met een wat matige hygiënische standaard. Besmetting met pathogene E. coli's uit de ontlasting van mensen is dus heel goed mogelijk." Helaas zijn de maatregelen tegen die ziekteverwekkers niet 100% effectief, zodat een 100%-veiligheidsgarantie niet bestaat.

Met afschuw vertelt Hertzberger over de Britse ziekenhuiskeukens die de dagelijkse sandwiches met plukjes kiemgroenten garneren
In Nederland hebben telers volgens Hertzberger de boel goed onder controle. Vooral de grote controleren voortdurend het lekwater en geven een partij niet vrij als er sprake is van pathogenen. Voor kleinere durft ze niet in te staan. En zelf kweken? Geen goed idee, vindt ze.

Zowel Beumer als Hertzberger onderstrepen dat het van belang is om consumenten te waarschuwen voor de gevaren. Wie bewust kiest om risico te lopen, moet dat gegund worden. Mensen onbewust gevaar laten lopen, vinden ze onacceptabel. Met afschuw vertelt Hertzberger over de Britse ziekenhuiskeukens die de dagelijkse sandwiches met plukjes kiemgroenten garneren. Zo worden juist kwetsbare groepen ('yopi's') aan risico's blootgesteld die in een dergelijke omgeving onacceptabel zijn.

'VS: bacteriofoob'
We mailden met voedingsmiddelentechnoloog IJsbrand Velzeboer. Hij reageert expliciet op de vraag of de Amerikanen terecht zo angstig zijn. "Van de Amerikaanse voedselveiligheid, voedingsmiddelenindustrie en FDA heb ik geen hoge pet op. Het is een uitermate bacteriofoob land. Nergens wordt er zoveel gepoetst als daar, ook in de huishoudens. Neem het chloreren van het drinkwater als voorbeeld. De infrastructuur, grote productievolumes, lage scholingsgraad en het toezicht zijn dermate gammel dat het wel een noodzaak is."

Velzeboer wijst erop dat in de VS nog altijd grote uitbraken plaatsvinden waarbij regelmatig doden vallen. In Nederland is het volgens hem beter geregeld - al wijst hij streng op de Foppen-Salmonellabesmetting van 2012. Over het algemeen hebben bij ons telers en boeren hygiëne en beheersmaatregelen in de vingers. Hij sluit zich echter volmondig bij de overige experts aan: drinken van rauwe melk is "dobbelen met de duivel."
Dit artikel afdrukken