De oorzaak van ziektes is bij iedereen verschillend. Toch krijgen patiënten met dezelfde ziektes vaak allemaal dezelfde behandeling. Om in de toekomst iedere patiënt een gepersonaliseerde behandeling te kunnen bieden, werkten 6 Nederlandse universiteiten samen om de verschillende ziekteprocessen van veelvoorkomende aandoeningen in kaart te brengen. De eerste resultaten verschenen gisteren in twee artikelen - hier en hier - in het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Nature Genetics.

We lopen in Nederland voorop in het onderling delen van moleculaire gegevens. Dit maakt grootschalige studies mogelijk die noodzakelijk zijn om de oorzaken van ziekten beter te begrijpen
Regulatie en activatie van genen
De wetenschappers maakten voor hun onderzoek gebruik van nieuwe technieken om bij duizenden mensen de regulatie en activiteit van al hun genen in één keer te meten. Deze gegevens werden gekoppeld aan miljoenen erfelijke verschillen in het DNA. Door deze stroom aan gegevens, ‘big data’ genaamd, te analyseren konden ze de moleculaire processen achterhalen, die al ontregeld waren vóórdat mensen ziek worden. De onderzoekers ontdekten hoe duizenden ziektegerelateerde DNA-verschillen de interne werking van een cel verstoren en hoe omgevingsfactoren deze kunnen beïnvloeden. Ze stellen dat dit bleek voor uiteenlopende ziektes - van prostaatkanker tot chronische darmontsteking - op dezelfde manier geldt.

Nederland voorop in delen moleculaire gegevens
Voor het onderzoek maakten de wetenschappers gebruik van een groot aantal bloedmonsters van vrijwillige deelnemers. Uit de bloedmonsters werden moleculaire gegevens verzameld, opgeslagen en geanalyseerd. De monsters waren beschikbaar voor onderzoek omdat Nederlandse biobanken 6 jaar geleden besloten om gegevens en biomateriaal te delen. “We lopen in Nederland voorop in het onderling delen van moleculaire gegevens. Dit maakt grootschalige studies mogelijk die noodzakelijk zijn om de oorzaken van ziekten beter te begrijpen. Dit resultaat is dan ook pas het begin: iedere Nederlandse onderzoeker met een goed wetenschappelijk idee krijgt na een screening toegang tot de grote hoeveelheid anonieme gegevens. De Nederlandse poldermentaliteit brengt ook de wetenschap verder”, aldus Bas Heijmand, onderzoeksleider en initiator van het samenwerkingsverband.

Het in kaart brengen van de verschillende moleculaire oorzaken van een ziekte is de eerste grote stap op weg naar gepersonaliseerde behandelingen. “Grote hoeveelheden gegevens moeten het uiteindelijk mogelijk maken om iedere Nederlander een persoonlijk gezondheidsadvies te kunnen geven en om de beste behandeling voor de individuele patiënt te kunnen bepalen.”, stelt Peter-Bram ’t Hoen, mede-onderzoeksleider.
Dit artikel afdrukken