Foodwatch is al sinds 2012 gespitst op het probleem van minerale oliën, MOAH (aromatische koolwaterstoffen) en MOSH (verzadigde koolwaterstoffen). In dat jaar onderzocht de Europese voedselautoriteit EFSA de mate waarin levensmiddelen vervuild kunnen zijn met deze minerale oliën. De vervuiling is meestal het gevolg van inktresten in gerecycled papier dat voor de verpakking gebruikt wordt. De EFSA stelde een lijst op van alledaagse levensmiddelen die mogelijk risicovol zijn, vooral voor kinderen die vanwege verhoogde blootstelling een risicogroep zijn.

Eigen onderzoek
Eind 2015 liet foodwatch zelf onderzoek uitvoeren naar 120 risicoproducten uit supermarkten in Nederland, Duitsland en Frankrijk. Daaruit bleek dat bijna de helft van de Nederlandse producten (47%) vervuild was met MOAH. De oproep van foodwatch om direct maatregelen te nemen, leidde bij een aantal Nederlandse supers tot ingrepen. Politieke maatregelen bleven, ondanks toezeggingen van minister Edith Schippers, vooralsnog uit.

'Ontevreden'
Eind november heeft de Europese Commissie de lidstaten aanbevolen over te gaan tot monitoring, vanuit de erkenning dat "sommige MOAH’s als kankerverwekkend en mutageen beschouwd kunnen worden en dat MOSH ervan verdacht wordt leverschade te veroorzaken". Je zou denken dat foodwatch daar blij mee is, maar dat is niet het geval. Foodwatch is 'ontevreden' met de maatregelen. "Al sinds 2012 is duidelijk dat deze stoffen in voedsel een gevaar voor de gezondheid vormen en dat veel alledaagse boodschappen ermee zijn vervuild. Wat we nodig hebben is dus niet nog eens twee jaar onderzoek. We moeten nú voorzorgsmaatregelen nemen om consumenten te beschermen.”

Nederland geeft gevolg aan de oproep van de Europese Commissie. "In navolging hiervan zal Nederland in 2017 starten met onderzoek naar babyvoeding, rijst, pasta en cornflakes. Een jaar later worden brood, hagelslag, worst en noten onderzocht. [..] Het Europese onderzoeksprogramma loopt tot begin 2019. Pas hierna zal waarschijnlijk besloten worden welke wettelijke normen ingesteld kunnen worden. Ook dat proces kan jaren duren. Zonder aanvullende maatregelen zullen consumenten nog jarenlang onnodig worden blootgesteld aan gevaarlijke minerale oliën", schrijft foodwatch in het persbericht. De voedselwaakhond vraagt daarom opnieuw aandacht voor zijn emailcampagne, die de overheid oproept tot adequate maatregelen en transparantie.

Niet afwachten
Creëert foodwatch met zijn herhaalde aandacht een hype of zijn minerale oliën een echt gevaar voor de volksgezondheid? Dat vroegen we aan toxicoloog en hoogleraar Tinka Murk (WUR). Zij verkende het foodwatch dossier en keek ook naar wat de EFSA over MOAH en MOSH zegt.

Murk schrijft in een email: "Het is duidelijk dat de stoffen een hazard [de geconstateerde schadelijkheid van een stof op zichzelf, CJ] zijn. Of er sprake is van een risk [een daadwerkelijk risico op het optreden van nadelige effecten bij de geconstateerde blootstelling, CJ] is nog niet goed te zeggen omdat de ADI, de aanvaardbare dagelijkse inname, nog niet met voldoende zekerheid vastgesteld kan worden.
Op basis van de grove schattingen komt de EFSA tot een ‘margin of exposure’ van 59 tot 680. Dit zou je liever groter willen hebben.

Daarom is het van belang om beter uit te zoeken wat de echte bronnen en blootstelling zijn en wat een goed onderbouwde ADI zou moeten zijn (bijvoorbeeld ook voor mengsels van MOHs), zodat een meer verfijnde risicoschatting gedaan kan worden.

Ondertussen wordt er terecht al wel aan gewerkt om de blootstelling aan MOAH en MOSH vanuit verpakkingen te verminderen door bijvoorbeeld barrières te creëren tussen karton en voedsel en door het percentage van specifiek de MOAH te verminderen (is nu ongeveer 20%), aangezien dit als de belangrijkste probleemstofgroep wordt gezien.

Kortom: hoewel het niet te bewijzen en niet zeker is dat de soms gevonden hogere gehaltes schadelijk zijn, lijkt het mij gezien de aard van vooral MOAH terecht om aan deze kwestie meer aandacht te besteden. Onder meer door bronnen specifieker op te sporen, percentages van vooral MOAH in de verpakkingen te verminderen en direct contact met het voedsel te vermijden."

Gerede twijfel
Met zoveel woorden zegt Murk dat er voldoende reden is om a) het risico preciezer in kaart te brengen en b) onderwijl alvast maatregelen te nemen om ervoor te zorgen dat onze onbedoelde inname van met name MOAH's via verpakkingen vermindert. Kort samengevat zegt het voorzorgsbeginsel immers dat we bij gerede twijfel risico's alvast moeten vermijden.
Dit artikel afdrukken