2 min
Vrijdagavond was Martijn Katan, hoogleraar voedingsleer aan de VU, te zien in NOVA. Ook Frans Kok, hoogleraar in hetzelfde vak aan de WUR, deed mee aan de uitzending. Beider boodschap was uiterst helder: de voedingsindustrie overspoelt het publiek met valse gezondheidsclaims. Volgens Kok zijn de claims van slechts 1 op de 10 producten wetenschappelijk te onderbouwen.
Kok liet zijn misnoegen blijken. Katan ging verder en deed een wat mij betreft uitstekend voorstel. Gezondheidsclaims zijn nu het terrein van advocaten. Fout, zegt Katan. Niet zij mogen bepalen of een (soft)claim kan worden toegestaan, maar een panel van 100 consumenten. Laat hen zeggen wat een verpakking en reclamecampagne vertellen. Blijken ze een gezondheidsclaim op te roepen die niet onderbouwd kan worden, dan hebben de fabrikant en zijn advocaat pech.
Ik moest glimlachen, want tot die aanpak leidde hier onze testcase rond het oordeel van de Reclame Code Commissie inzake Albert Heijn's 'Australian Homemade' wordnapping.
Volgens Katan laten wet, wetstoepasser, wetgever en dus overheid de burger in de steek. Volstrekt eens. De burger denkt dat de overheid er wel naar gekeken zal hebben, maar hij komt bedrogen uit. Katan zegt onomwonden 'de overheid trekt zich terug', alleen weet de burger dat niet. Het is naief erop te vertrouwen dat er wetten en fatsoensnormen gelden als het op gezond eten aankomt.
Opmerkelijk: Katan verwijt het de voedingsindustrie niet dat die nept. Die moet tenslotte concurreren in een overvolle markt en heeft te maken met de macht van de retailer.
Dat wil ik best begrijpen als een realistisch oordeel. De overheid kan immers stringentere kaders aanbrengen en zo de industrie tot een eerlijker en slimmer spel dwingen.
In de uitzending is ook Emmo Meijer, Unilever's hoofd onderzoek, te zien. Als een boer die kiespijn heeft, legt hij uit dat hij maar niet begrijpt wat kinderen in de uitzending moeiteloos blijken te begrijpen. Blueband Idee suggereert dat je er een slimmer kind van krijgt/wordt. Hij is zo suf om niet te vertellen dat hij nou eenmaal margarine en ander spul moet verkopen en niks beters kan verzinnen dan gezondheidsnep.
Dat begrijp ik niet. Naast de beide hoogleraren, ging Meijer (die zich ook professor mag noemen) af als een gieter. Geen beste beurt, want hij moet al jaren nattigheid voelen. Hij had Katan's argument kunnen lenen en kunnen wijzen op het aanzetten van softclaims omdat fabrieksmatig geproduceerde voeding ondersteuning met gezondheidsargumenten (= iets anders dan -claims) nu eenmaal nodig heeft om de consument zijn weg te laten vinden. Voor dit eerlijke argument rond de lichte leugen zou ik sympathie kunnen hebben. Nu zette Meijer zijn baas in z'n leugenaarshemd.
Ik begreep nog iets anders niet. Unilever mag voor 150.000 euro het logo van de Hartstichting op ieder Becel Pro-active product plakken. Met de helft kom je nog niets eens klaar voor 1 dag adverteren in de Nederlandse ochtendkranten. NOVA suggereerde dat het veel zou zijn. Ik zou zeggen dat het bitter weinig is voor zoveel reclame.
NB: de meest briljante gezondheidsnep is natuurlijk Ik Kies Bewust*. Eveneens een Unilever-vondst. Jammer dat Clairy Polak en haar team de hoogleraren en kinderen op straat niet vroegen wat Ik Kies Bewust suggereert ;-)
* Ik Kies Bewust is een softclaim. De consument leest 'Gezond', een claim die beslist niet waar gemaakt kan worden..
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Van Schuttelaar overigens niets meer gehoord op mijn doorvragen naar hoe het IKB-logo te verkrijgen is en wat dat wel mag kosten. Nou ja, zal wel Pinkstervakantie zijn. Maar.... een representatieve steekproef over claims op voedingsmiddelen, ik geloof er niet in. Gewoon weg met alle ronkende onzin. Die sapjes op dat pak: boordevol suikers, ook al zijn het vruchtensuikers, dikmakers dus terwijl je denkt dat je héél gezond bezig bent. Sla je een literpak achterover, dan heb je ongeveer je dagbehoefte aan calorieën binnen. Maar vanwege de anti-oxydanten is dat niet erg?
De overheid en haar vrouwe Iustitia trekken zich dus terug uit hun rol als beschermer van de consument EN kiezen nota bene het kamp van de partijen die ze moeten reguleren.
Da's geen terugtrekken om beter te springen, maar om de consument van achteren te bespringen.
'De overheid trekt zich terug'. Was het maar waar, denk ik soms als ik zie wat overheidsorgaan het Voedingscentrum af en toe flikt. Actief in sponsoring van patat en zoete verwendrankjes. Actief in het bedotten van de burger door Cup-a-Soup tot gezond (kies bewust!) te verklaren omdat er vandaag een korrel zout minder in zit dan gisteren. En veel suiker, maar iets minder.
Katan heeft groot gelijk.
Een paar jaar geleden werd ik verleid (door bureau Schuttelaar) om mee te discussieren met Haagse heren en een enkele dame, over list en bedrog door de voedingsmarketiers en hoe de burger daartegen te beschermen.
Het is eenvoudig, zei ik. Stelregel: Je mag niks zeggen over je product, tenzij het mag.
Tot m'n verrassing was een aanwezige hoge Brusselse ambtenaar van de afdeling bedrogbestrijding het daar grondig mee eens.
Maar de directeur generaal van Volksgezondheid reageerde alsof hij er voor Unilever het woord voerde en niet in dienst was van mij, argeloze burger.
'Dat gaat me veel te ver', zei hij vol afkeer.
Of hij het organiseren daarvan als zijn rol ziet, zegt hij niet.
Een representatieve steekproef is er een die niet random is en waarvan je weet dat hij een afbeelding is van de community waarin je de betekenis van een product wilt meten. Bij Blueband Idee of Activia is dat een andere, dan voor een exotisch voedingssupplement. Dat is een kwestie van schalen die je in de handboekjes vindt.
En hoe gaat Katan dat organiseren? Wat is in dit geval een representatief marktonderzoek? Hoe zou dat er uit moeten zien?