Nu de Sint weer in het land is, kan culinair journalist Karin Luiten het niet laten maar weer eens te benadrukken: kruidnoten zijn géén pepernoten. En uiteraard bak je die makkelijk even zelf.
Vergeleken met de zwartepietendiscussie valt het gebruikelijke sinterklaasgekrakeel dit jaar in het niet. Dan doel ik uiteraard op de pepernoten-kruidnotenkwestie. Sinds jaar en dag heerst er spraakverwarring over, terwijl het echt heel eenvoudig is. Kruidnoten zijn die kleine, brosse halve bolletjes die naar speculaas smaken. Pepernoten zijn die taaie lichtbruine bonken met anijsaroma. Ze lijken in de verste verte niet op elkaar, dat zul je met me eens zijn. Gek genoeg worden kruidnoten wel vaak pepernoten genoemd, andersom nooit.
Enfin, het is elk jaar weer een heikel gedoe waarbij het volk in twee kampen uiteenvalt: de scherpslijpers zoals ik die vinden dat je een tomaat toch ook geen paprika noemt en een kip geen kalkoen, versus de ach-jongens-wat-maakt-het-allemaal-toch-uit-types. Maar als culinair auteur heb je de plicht om het lichtende voorbeeld te geven, dus ik blijf hardop corrigeren waar nodig.
'Kant-en-klaar kruidnotendeeg'
Een geluk bij een ongeluk: dit jaar heb ik die rare pakjes met ‘kant-en-klaar kruidnotendeeg’ niet meer gesignaleerd in de supermarkt. Een paar jaar geleden dook het ineens op: deeg waar je alleen nog bolletjes van hoefde te rollen om ze vervolgens in de oven te schuiven. Wonderlijk, want dan kun je toch net zo goed meteen een zak kruidnootjes aanschaffen? De lol van zelf bakken, zeker met kinderen, is toch juist gelegen in het kliederen en kneden? Dat is nog educatief verantwoord ook, om ze te laten ervaren hoe je van een berg onwaarschijnlijke ingrediënten ineens iets heel lekker eetbaars maakt. En moeilijk is het ook al niet. Daarom voor alle grote en kleine thuisbakkers hierbij het zelfmaakrecept voor kruidnootjes. Géén pepernoten dus.
Recept
Verwarm de oven voor op 175 °C. Snij 150 g boter (echte boter uiteraard, geen margarine) in stukjes en doe in een kom, samen met 250 g zelfrijzend bakmeel, 125 g bruine basterdsuiker, 10 g speculaaskruiden of koekkruiden*, 4 eetlepels melk, een snufje zout en eventueel een klein beetje versgemalen peper uit de molen. Kneed goed door elkaar tot een soepel deeg, voeg een lepeltje extra melk toe als de boel uit elkaar blijft vallen. Maak er kleine bolletjes van, formaat knikker. Leg ze iets uit elkaar op een met bakpapier beklede de bakplaat en duw ze een klein beetje plat, dan rollen ze niet alle kanten op zodra je de plaat in de oven schuift. Bak ze in 15-20 minuten gaar en bros.
Speculaaskruiden zelf maken:
* Het verschil tussen speculaaskruiden en koekkruiden is dermate subtiel dat het nauwelijks valt uit te leggen, laat staan te proeven. Kennelijk waren de specerijenfabrikanten er zelf ook wel klaar mee, zij noemen hun busjes nu vaak simpelweg ‘koek- en speculaaskruiden’.
Wil je het zelf eens zelf proberen? Breek/knip 15 kardemompeulen open en laat de zwarte zaadjes in de vijzel vallen. Doe 4 kruidnagels en ½ theel anijszaad (pas op, dat gaat snel overheersen) erbij en stamp fijn. Roer er 2 volle theelepels kaneel, 1 volle theelepel gemberpoeder (djahé), 1 volle theelepel korianderpoeder (ketoembar), 1 volle theelepel versgemalen witte peper en 1 volle theelepel versgeraspte nootmuskaat door. De hoeveelheid is ruim voldoende voor dit kruidnootjesrecept, bewaar de rest in een afgesloten potje.
Meer van Karin vind je op haar website www.kokenmetkarin.nl.
Fotocredits: Karin Luiten
Dit artikel afdrukken
Enfin, het is elk jaar weer een heikel gedoe waarbij het volk in twee kampen uiteenvalt: de scherpslijpers zoals ik die vinden dat je een tomaat toch ook geen paprika noemt en een kip geen kalkoen, versus de ach-jongens-wat-maakt-het-allemaal-toch-uit-types. Maar als culinair auteur heb je de plicht om het lichtende voorbeeld te geven, dus ik blijf hardop corrigeren waar nodig.
'Kant-en-klaar kruidnotendeeg'
Een geluk bij een ongeluk: dit jaar heb ik die rare pakjes met ‘kant-en-klaar kruidnotendeeg’ niet meer gesignaleerd in de supermarkt. Een paar jaar geleden dook het ineens op: deeg waar je alleen nog bolletjes van hoefde te rollen om ze vervolgens in de oven te schuiven. Wonderlijk, want dan kun je toch net zo goed meteen een zak kruidnootjes aanschaffen? De lol van zelf bakken, zeker met kinderen, is toch juist gelegen in het kliederen en kneden? Dat is nog educatief verantwoord ook, om ze te laten ervaren hoe je van een berg onwaarschijnlijke ingrediënten ineens iets heel lekker eetbaars maakt. En moeilijk is het ook al niet. Daarom voor alle grote en kleine thuisbakkers hierbij het zelfmaakrecept voor kruidnootjes. Géén pepernoten dus.
Recept
Verwarm de oven voor op 175 °C. Snij 150 g boter (echte boter uiteraard, geen margarine) in stukjes en doe in een kom, samen met 250 g zelfrijzend bakmeel, 125 g bruine basterdsuiker, 10 g speculaaskruiden of koekkruiden*, 4 eetlepels melk, een snufje zout en eventueel een klein beetje versgemalen peper uit de molen. Kneed goed door elkaar tot een soepel deeg, voeg een lepeltje extra melk toe als de boel uit elkaar blijft vallen. Maak er kleine bolletjes van, formaat knikker. Leg ze iets uit elkaar op een met bakpapier beklede de bakplaat en duw ze een klein beetje plat, dan rollen ze niet alle kanten op zodra je de plaat in de oven schuift. Bak ze in 15-20 minuten gaar en bros.
Speculaaskruiden zelf maken:
* Het verschil tussen speculaaskruiden en koekkruiden is dermate subtiel dat het nauwelijks valt uit te leggen, laat staan te proeven. Kennelijk waren de specerijenfabrikanten er zelf ook wel klaar mee, zij noemen hun busjes nu vaak simpelweg ‘koek- en speculaaskruiden’.
Wil je het zelf eens zelf proberen? Breek/knip 15 kardemompeulen open en laat de zwarte zaadjes in de vijzel vallen. Doe 4 kruidnagels en ½ theel anijszaad (pas op, dat gaat snel overheersen) erbij en stamp fijn. Roer er 2 volle theelepels kaneel, 1 volle theelepel gemberpoeder (djahé), 1 volle theelepel korianderpoeder (ketoembar), 1 volle theelepel versgemalen witte peper en 1 volle theelepel versgeraspte nootmuskaat door. De hoeveelheid is ruim voldoende voor dit kruidnootjesrecept, bewaar de rest in een afgesloten potje.
Meer van Karin vind je op haar website www.kokenmetkarin.nl.
Fotocredits: Karin Luiten
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Sorry Arjan, ik ben geen pepernotenfan (te taai taaitaaiig), dus aan een recept kan ik je niet helpen.
Frank, verkleurde kardemom is niet ineens oneetbaar, hooguit is de kracht er een beetje uit qua smaak, geur en aroma. Dan neem je gewoon een peultje extra.
#3: waar komt de NVWA nog op bezoek, wat onderzoekt ze nog, met alle middelenbeperking van de laatste tijd? Wat onderzoekt ze nog meer allemaal niet (zoals brandvertragers en andere giftige chemicaliën)?
Wie zegt dat de gemalen kruiden in de supermarkt beter zijn? Zeker kant-en-klare kruidenmixen bevatten daarnaast vaak zout (soms wel 70%) en smaakversterkers. Daar heb ik mijn twijfels over...
Grootste twijfelpunt bij gemalen kruiden blijven aflatoxinegehalte en mogelijke besmetting met bestrijdingsmiddelen. Dat geldt echter ook voor granen - en die consumeer je in veel grotere hoeveelheid (ook indirect). Een maal in de 4 jaar steekproefgewijs een product controleren is dan weinig zeggend.
Mijn vraag blijft: kan ik kardemompeulen met grijze pitten nog gebruiken? En zo nee - houdt de fabrikant van kardemompoeder daar ook rekening mee?
Goed idee Frank, dat ga ik komend voorjaar ook proberen: korianderzaad van de toko zaaien. En over toko's gesproken, je kunt er inderdaad super goedkoop groot inslaan. Maar na aanschaf van een kilo kurkuma voor 7 euro, begon ik toch te twijfelen over de kwaliteit. Enig idee of de NVWA daar wel eens bezoek komt?
Wbt de pepernoten, kennelijk is er weinig vraag meer naar want ze liggen in de lokale supers bepaald niet voor het oprapen. Van de laatste keer herinner ik me bovendien dat ze in vergelijking met kruidnootjes stinkend duur waren. Zelf bakken dus.
Maar ja, dat recept hé. De eerste lichting kwam enigszins in de buurt maar was toch echt niet wat ik van de warme bakker gewend ben. Is het net als met brood, en moet je het hele idee van brood as we know it loslaten wanneer je zelf gaat bakken?
Pepernoten zijn iets anders dan kruidnoten. Mijn ervaring met pepernoten is minder: niet knapperig, minder kruidig, anijs domineert - taai-taai-achtig..
Roomboter kruidnoten zijn bijna niet te koop, dus wil je goede kwaliteit krijgen moet je ze haast wel zelf maken.
Wat betreft kardemom: een aantal van mijn peulen bevat grijze ipv zwarte zaden. Zijn die nog bruikbaar? Ook korianderzaad kun je zelf vijzelen, het is dan altijd aromatischer... (en ipv djahé kun je ook fijngesneden stemgember gebruiken - heerlijk) (ps korianderzaad is supergoedkoop in grootverpakking bij toko's en Turkse winkels - een deel daarvan zaai ik buiten de winter altijd in mijn tuin voor een woud aan verse koriander voor een paar centen)