Foodlog vroeg 2 recensenten om onafhankelijk van elkaar Huib Stams nieuwe boek 'Suiker het zoete vergif' te beoordelen. Professor Fred Brouns, gespecialiseerd in de manier waarop ons lichaam met suiker omgaat, tekent voor het ene deel. Dennis Zeilstra, werktuigbouwkundig ingenieur met een diepgaande interesse in voeding, tekent voor het andere deel van deze dubbelrecensie.
In Suiker het zoete vergif geeft Huib Stam een overzicht van aan suiker gerelateerde zaken waarbij soorten, samenstelling, vertering, absorptie, stofwisseling en effecten op de gezondheid centraal staan.
De auteur heeft een reeks van bronnen doorgenomen en put deels ook uit de wetenschappelijke literatuur.
Zijn volgende stellingnamen zijn krachtig en juist:
1. “….te dik word je van te veel voedsel en drank, niet alleen van suiker!"
2. “ook is suiker, zeker als het met mate wordt geconsumeerd, niet verslavend zoals drugs dat zijn."
3. "Het veroorzaakt ook niet direct diabetes type 2, hartaanvallen en kanker."
4. “Heel veel van de populaire aanklachten tegen suiker zijn feitelijk onbewezen.”
Beetje verloren als lezer
Jammer is evenwel dat de auteur toch vaak (schijnbaar) op twee gedachten blijft hangen zonder met betrekking tot de feitelijke onderbouwing duidelijker stelling te nemen en een keuze te maken tussen wel/niet, juist/onjuist. Zo staat de stelling “Ook is er veel interesse van de wetenschap voor andere ziekmakende effecten van suiker. Die kennis en ervaringen zijn wel degelijk samen te vatten in een duidelijke bewering: suiker is vergif” in strak contrast met het “populaire aanklachten tegen suiker zijn feitelijk onbewezen”. Elders vermeldt de auteur “Een hoge suikerconsumptie, zoals die nu gezien wordt in Europa en Nederland, mag dan negatieve gevolgen voor een aantal indicatoren van de gezondheid hebben, er is geen aanleiding om een advies voor matiging af te geven” Die laatste woorden worden elders toch omgezet in “wij moeten minder eten”.
Als lezer raakte ik daardoor een beetje verloren en dat is jammer.
Onjuistheden
Een aantal vermeldingen is niet onderbouwd dan wel onjuist. Dat vraagt op zijn minst om een aantal kritische aantekeningen. Enkele voorbeelden daarvan zijn:
Huib Stam zegt: “alternatieve definitie van suiker is: een koolhydraat dat in de mond al zoet smaakt.” (ik zeg: Onjuist want de zoetstof sucralose, bijvoorbeeld, is een koolhydraat maar per definitie geen suiker)
- “Fruitsap wordt gedronken als frisdrank”. (Veel mensen drinken vruchtensap als een “voedzaam” glaasje bij de maaltijd)
- “Sommige van die ketens zijn zo vast van structuur, dat ze bijna onoplosbaar zijn en alleen door de darmbacteriën opengebroken kunnen worden. Dit worden oplosbare vezels genoemd." (Voedingsvezels, zowel oplosbare als onoplosbare, kunnen niet door onze verteringsenzymen worden afgebroken en belanden daardoor intact in de dikke darm)
- “Van eiwitten en vet heb je gauw genoeg, ook letterlijk. Koolhydraten echter verzadigen slecht en dus kun je blijven bunkeren.” (de volgorde van verzadiging is als volgt eiwit > koolhydraat > vet)
- “Melk bevat behalve veel suiker ook groeihormonen die volgroeide soortgenoten niet meer nodig hebben en die mogelijk schadelijk of zelfs kankerverwekkend zouden zijn." (Suiker in melk is lactose, een relatief langzaam verterende suikersoort. Eiwitten/peptiden in melk die een hormoonachtige werking kunnen hebben worden in onze volgroeide darm geheel afgebroken en worden intact niet opgenomen. Causaliteit met kanker ….???)
- “Alcohol is gefermenteerde fructose” (alcohol kan door fermentatie van fructose verkregen worden. In de industrie wordt dat bijna geheel op basis van rietsuiker (glucose + fructose) maiszetmeel, tarwezetmeel en glucose verkregen uit biologische reststromen. Elke suggestie dat fructose en alcohol gelijke eigenschappen hebben is onjuist)
- “Vergeleken met vet verbrandt glucose gemakkelijker, ook zonder zuurstof." (vet verbrandt niet in afwezigheid van zuurstof. Het verbrandt niet “makkelijker”. Daarom krijgt glucose voorrang bij de verbranding. Dat is een belangrijk gegeven. Zolang er voldoende glucose in het bloed is, zal er geen vetverbranding plaatsvinden. Dit is onjuist, zie boven)
- “Het lichaam heeft als energiebron liever glucose dan vet en maakt eerst de glucose op." (dit is onjuist, zie boven)
- “Enerzijds is het doen van wetenschappelijk onderzoek heel duur en staat dat onderzoek ten diensten van de industrie. Anderzijds geldt ook deze wijsheid meestal: wie betaalt, bepaalt.” (dit gaat uitsluitend op voor onderzoek gedaan door en in de industrie zelf*).
* Indien universitaire wetenschappers bij publicatie zwichten voor industriële druk, bijvoorbeeld omdat dan een vervolgsubsidies in het geding komt, maken zij een onacceptabele fout.
- “Als een onderzoek negatief uitvalt, wordt het eenvoudigweg niet gepubliceerd.” (dit gaat uitsluitend op voor onderzoek gedaan door en in de industrie zelf. Bij universiteiten is er een ethische commissie de publicatie van onderzoek bij mensen eist)
- “Met het afgeven van signalen in de vorm van gifstoffen (adipokines) proberen de overvolle vetcellen de toevoer van glucose te dempen.” (adipokines zijn geen gifstoffen maar stoffen uit de vetcel met een metabole signaalfunctie)
- “Fructose en glucose samen worden sneller opgenomen dan beide apart." (bij hoge doseringen fructose leidt de toevoeging van glucose ertoe dat er meer fructose wordt opgenomen, tgv minder diarree. De opname snelheid van glucose blijft onveranderd) "Daardoor vergroot fructose de glucosetolerantie." (onjuist)
- “Bij hoge doses, boven 60 gram per dag, en na lange tijd een suikerrijk eetpatroon gevolgd te hebben, blijkt dat bij mensen met overgewicht veel fructose direct wordt omgezet in vet." (de omzetting van fructose in vet, na hoge doseringen en ook bij personen met overgewicht en syndroom X bedraagt slechts enkele procenten. )
- “De fructose uit fruit heeft een regulerende werking op de opname van glucose.” (fructose heeft geen regelfunctie)
Niettemin: goede conclusie
Dit zijn slechts enkele van de onjuistheden die in de wetenschappelijke argumentatie van de auteur voorkomen. Dat dit gebeurt is enerzijds begrijpelijk gezien het feit dat de auteur geen suikerexpert en geen wetenschapper is. Ik wil hem daarop dan ook niet afrekenen. Anderzijds is dit jammer want een gedegen screening van het manuscript voor publicatie had dit kunnen doen voorkomen. Op schrift wetenschappelijk argumenteren en interpreteren vraagt om een expert review vooraf en dat is hier een gemiste kans.
De boodschap die het boek wil afgeven “minder eten en daardoor een betere gewichtsbeheersing, en dat geldt, naast de aan vaste voeding toegevoegde suikers ook met name voor suiker in frisdranken" is desalniettemin een heel juiste.
Het zou daarom jammer zijn indien dergelijke onjuistheden leiden tot een discussie die gaat over gebruikte citaten en interpretaties van feiten in plaats van over de boodschap dat er aan te veel producten suiker is toegevoegd.
Dat dit alleen maar vanwege “zoete smaak” gebeurt omdat de consument dat nou eenmaal graag wil, legt ook een stuk verantwoording bij de consument neer.
Suiker is geen vergif! Teveel suiker is ongezond, net als teveel eten, te veel vet, teveel zout, teveel….etc.
En daarin heeft de auteur 100% gelijk.
Suiker het zoete vergif is te bestellen bij onder meer bol.com
Fotocredits: pak poedersuiker, afiler
Dit artikel afdrukken
De auteur heeft een reeks van bronnen doorgenomen en put deels ook uit de wetenschappelijke literatuur.
Zijn volgende stellingnamen zijn krachtig en juist:
1. “….te dik word je van te veel voedsel en drank, niet alleen van suiker!"
2. “ook is suiker, zeker als het met mate wordt geconsumeerd, niet verslavend zoals drugs dat zijn."
3. "Het veroorzaakt ook niet direct diabetes type 2, hartaanvallen en kanker."
4. “Heel veel van de populaire aanklachten tegen suiker zijn feitelijk onbewezen.”
Beetje verloren als lezer
Jammer is evenwel dat de auteur toch vaak (schijnbaar) op twee gedachten blijft hangen zonder met betrekking tot de feitelijke onderbouwing duidelijker stelling te nemen en een keuze te maken tussen wel/niet, juist/onjuist. Zo staat de stelling “Ook is er veel interesse van de wetenschap voor andere ziekmakende effecten van suiker. Die kennis en ervaringen zijn wel degelijk samen te vatten in een duidelijke bewering: suiker is vergif” in strak contrast met het “populaire aanklachten tegen suiker zijn feitelijk onbewezen”. Elders vermeldt de auteur “Een hoge suikerconsumptie, zoals die nu gezien wordt in Europa en Nederland, mag dan negatieve gevolgen voor een aantal indicatoren van de gezondheid hebben, er is geen aanleiding om een advies voor matiging af te geven” Die laatste woorden worden elders toch omgezet in “wij moeten minder eten”.
Als lezer raakte ik daardoor een beetje verloren en dat is jammer.
Onjuistheden
Een aantal vermeldingen is niet onderbouwd dan wel onjuist. Dat vraagt op zijn minst om een aantal kritische aantekeningen. Enkele voorbeelden daarvan zijn:
Huib Stam zegt: “alternatieve definitie van suiker is: een koolhydraat dat in de mond al zoet smaakt.” (ik zeg: Onjuist want de zoetstof sucralose, bijvoorbeeld, is een koolhydraat maar per definitie geen suiker)
- “Fruitsap wordt gedronken als frisdrank”. (Veel mensen drinken vruchtensap als een “voedzaam” glaasje bij de maaltijd)
- “Sommige van die ketens zijn zo vast van structuur, dat ze bijna onoplosbaar zijn en alleen door de darmbacteriën opengebroken kunnen worden. Dit worden oplosbare vezels genoemd." (Voedingsvezels, zowel oplosbare als onoplosbare, kunnen niet door onze verteringsenzymen worden afgebroken en belanden daardoor intact in de dikke darm)
- “Van eiwitten en vet heb je gauw genoeg, ook letterlijk. Koolhydraten echter verzadigen slecht en dus kun je blijven bunkeren.” (de volgorde van verzadiging is als volgt eiwit > koolhydraat > vet)
- “Melk bevat behalve veel suiker ook groeihormonen die volgroeide soortgenoten niet meer nodig hebben en die mogelijk schadelijk of zelfs kankerverwekkend zouden zijn." (Suiker in melk is lactose, een relatief langzaam verterende suikersoort. Eiwitten/peptiden in melk die een hormoonachtige werking kunnen hebben worden in onze volgroeide darm geheel afgebroken en worden intact niet opgenomen. Causaliteit met kanker ….???)
- “Alcohol is gefermenteerde fructose” (alcohol kan door fermentatie van fructose verkregen worden. In de industrie wordt dat bijna geheel op basis van rietsuiker (glucose + fructose) maiszetmeel, tarwezetmeel en glucose verkregen uit biologische reststromen. Elke suggestie dat fructose en alcohol gelijke eigenschappen hebben is onjuist)
Het zou daarom jammer zijn indien dergelijke onjuistheden leiden tot een discussie die gaat over gebruikte citaten en interpretaties van feiten in plaats van over de boodschap dat er aan te veel producten suiker is toegevoegd.- "Het lichaam geeft de voorkeur aan glucose als brandstof. Ook vet wordt door de meeste celtypen verbrand, maar de verbranding van glucose gaat gemakkelijker." (dit is zonder meer onjuist. In rust zijn vetzuren de voorkeursbrandstof voor energie, met uitzondering van rode bloedcellen en zenuwstelsel. Indien wij koolhydraatrijk eten gaan het bloedglucose en het insuline omhoog en gaat de energieproductie uit glucose omhoog. Omgekeerd, indien wij een vetrijk infuus krijgen waardoor de bloedvetten toenemen, stijgt de vetzuuroxidatie terwijl de glucose-oxidatie juist gelijktijdig afneemt)
- “Vergeleken met vet verbrandt glucose gemakkelijker, ook zonder zuurstof." (vet verbrandt niet in afwezigheid van zuurstof. Het verbrandt niet “makkelijker”. Daarom krijgt glucose voorrang bij de verbranding. Dat is een belangrijk gegeven. Zolang er voldoende glucose in het bloed is, zal er geen vetverbranding plaatsvinden. Dit is onjuist, zie boven)
- “Het lichaam heeft als energiebron liever glucose dan vet en maakt eerst de glucose op." (dit is onjuist, zie boven)
- “Enerzijds is het doen van wetenschappelijk onderzoek heel duur en staat dat onderzoek ten diensten van de industrie. Anderzijds geldt ook deze wijsheid meestal: wie betaalt, bepaalt.” (dit gaat uitsluitend op voor onderzoek gedaan door en in de industrie zelf*).
* Indien universitaire wetenschappers bij publicatie zwichten voor industriële druk, bijvoorbeeld omdat dan een vervolgsubsidies in het geding komt, maken zij een onacceptabele fout.
- “Als een onderzoek negatief uitvalt, wordt het eenvoudigweg niet gepubliceerd.” (dit gaat uitsluitend op voor onderzoek gedaan door en in de industrie zelf. Bij universiteiten is er een ethische commissie de publicatie van onderzoek bij mensen eist)
- “Met het afgeven van signalen in de vorm van gifstoffen (adipokines) proberen de overvolle vetcellen de toevoer van glucose te dempen.” (adipokines zijn geen gifstoffen maar stoffen uit de vetcel met een metabole signaalfunctie)
- “Fructose en glucose samen worden sneller opgenomen dan beide apart." (bij hoge doseringen fructose leidt de toevoeging van glucose ertoe dat er meer fructose wordt opgenomen, tgv minder diarree. De opname snelheid van glucose blijft onveranderd) "Daardoor vergroot fructose de glucosetolerantie." (onjuist)
- “Bij hoge doses, boven 60 gram per dag, en na lange tijd een suikerrijk eetpatroon gevolgd te hebben, blijkt dat bij mensen met overgewicht veel fructose direct wordt omgezet in vet." (de omzetting van fructose in vet, na hoge doseringen en ook bij personen met overgewicht en syndroom X bedraagt slechts enkele procenten. )
- “De fructose uit fruit heeft een regulerende werking op de opname van glucose.” (fructose heeft geen regelfunctie)
Niettemin: goede conclusie
Dit zijn slechts enkele van de onjuistheden die in de wetenschappelijke argumentatie van de auteur voorkomen. Dat dit gebeurt is enerzijds begrijpelijk gezien het feit dat de auteur geen suikerexpert en geen wetenschapper is. Ik wil hem daarop dan ook niet afrekenen. Anderzijds is dit jammer want een gedegen screening van het manuscript voor publicatie had dit kunnen doen voorkomen. Op schrift wetenschappelijk argumenteren en interpreteren vraagt om een expert review vooraf en dat is hier een gemiste kans.
De boodschap die het boek wil afgeven “minder eten en daardoor een betere gewichtsbeheersing, en dat geldt, naast de aan vaste voeding toegevoegde suikers ook met name voor suiker in frisdranken" is desalniettemin een heel juiste.
Het zou daarom jammer zijn indien dergelijke onjuistheden leiden tot een discussie die gaat over gebruikte citaten en interpretaties van feiten in plaats van over de boodschap dat er aan te veel producten suiker is toegevoegd.
Dat dit alleen maar vanwege “zoete smaak” gebeurt omdat de consument dat nou eenmaal graag wil, legt ook een stuk verantwoording bij de consument neer.
Suiker is geen vergif! Teveel suiker is ongezond, net als teveel eten, te veel vet, teveel zout, teveel….etc.
En daarin heeft de auteur 100% gelijk.
Suiker het zoete vergif is te bestellen bij onder meer bol.com
Fotocredits: pak poedersuiker, afiler
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
@Dick, #10, je schrijft: 'Op de een of andere manier is het nodig geweest heel veel biochemie overhoop te halen..'
Ik kan dat dat wel degelijk nodig is, omdat 'biochemie' (en breder: fysiologie + biochemie, ooit ook wel bekend als moleculaire fysiologie) nodig zijn om te komen tot werkelijk begrip. Zo is er veel fout gegaan in de voedingswetenschap, en wordt er veel hele en halve onzin verkocht, wegens onbekendheid met de relevante moleculaire fysiologie. Dat begint al met het simpele idee -maar foute- concept dat vet iets te maken heeft met cholesterol.
Het zogenaamd simpele idee dat een kind wel kan aanvoelen dat teveel suiker niet goed is, is juist een fenomenologische misser: het is een soort van intuïtie terwijl wel vaker is gebleken dat zulke intuïties fout zijn (zoals de intuïtie dat vet zorgt voor hoger cholesterol, want cholesterol is een vetachtige stof). Assumption is the mother of all fuck-ups. Juist intuïties zijn nogal tijd- en plaatsgebonden.
Neem een andere intuïtie: Hoeveel vlees is normaal/gezond/wenselijk?
Ik heb dit weekend een deel van 'Suiker, het zoete vergif' gelezen. En mijn mini-recensie gaat volgens het bekende stramien van het functioneringsgesprek: goed punt/kritiek punt/goed punt
Goed punt: 'het zoete vergif' leest als een tierelier; Stam kan schrijven.
Kritiek punt: Ik herken een aantal de feitelijke onnauwkeurigheden die er worden aangedragen; en hier en daar lijkt een beetje sprake van haastwerk. Stam noemt zelf al dat bv ergens beter het woordje 'kennelijk' erbij had kunnen staan; ook de opmerking over 'Alcohol is gefermenteerde fructose' klopt welbeschouwd niet: het genuanceerdere punt lijkt me, dat zowel alcohol als fructose primair door de lever worden gemetaboliseerd, en 'dus' voor leververvetting zorgen (iig volgens Lustig).
Goed punt: Dit soort detailkritiek wordt overschaduwd door een grotere lijn: Vziw was er in het Nederlandse taalgebied nog geen populair-wetenschappelijk boek over 'het gevaar suiker', en Stam brengt de relevante informatie adequaat bij elkaar. Voor de hard-core foodloggers is de informatie mss niet echt nieuw, maar voor het grote publiek wel.
Daarmee is dit boek meer dan alleen leuk leesvoer: 'Suiker, het zoete vergif' is ook een uiting van een paradigma-shift. detailkritiek doet daar niets aan af.
Laten we helemaal tot de kern komen. Zoals ik Fred in de loop der jaren heb leren kennen zegt hij: vertel biochemisch nou geen onzin over suiker en erken dat teveel teveel is.
Op de een of andere manier is het nodig geweest heel veel biochemie overhoop te halen zodat iedereen iedereen ging napraten en plotseling de fructose 'het' had gedaan want ... En omdat dat niet helemaal klopt, kwam nog meer 'X, want ...' en 'nee Y, want ...' tegenover te staan. Plotseling zaten we in een heel ingewikkeld discours dat alleen suikerologen en activisten nog konden volgen, waarin ze elkaar bestreden en er zelfs zalen mee vol kregen. Alleen ging het eigenlijk nergens over.
Dat alles hadden we nodig om te ontdekken dat we het helemaal niet over al die biochemie en de werking van dat laatste molecuul hoeven te hebben om vast te stellen dat we van zowel teveel suiker als van teveel bier te dik worden.
Huib, mag ik een suggestie doen voor de titel van de volgende druk? 'Fuck Fructose!' Die gaat het ook in het Engels doen.
In het Frans zou ik er - mooier, correcter en minder banaal - van maken: 'pour en finir avec les glucides'.
Ik ben Foodlog en professor Fred Brouns zeer erkentelijk voor de bespreking van mijn boek. Ik mocht de tekst van te voren zien en heb enkele mails met Brouns gewisseld over een aantal slordigheden en onjuistheden. Hij heeft niets aan zijn stuk veranderd, maar ik heb wel de behoefte eea te corrigeren.
Brouns is van mening dat mijn boek op twee gedachten hinkt, of hangt. Dat klopt, dat was ook de bedoeling, alleen zou ik het geen hinken of hangen willen noemen. Het gaat om de spanning tussen proof en evidence, bewijzen en aanwijzingen, die altijd in discussies opduikt. Het gaat mij niet in de eerste plaats om uit te komen op ‘wel/niet, juist/onjuist’. Het gaat mij erom te laten zien wat het probleem is, wat de argumenten zijn en wat de mogelijke oplossing is.
(De ondertitel van mijn boek ‘Het Zoete Vergif’ is een oxymoron en illustreert die twee sporen. Maar dat is niet door iedereen opgepikt, om een understatement te gebruiken, een andere stijlfiguur).
Al in het voorwoord schrijf ik dat er erg weinig keihard bewijs is dat suiker slecht is voor de gezondheid. Maar ook dat het barst van de aanwijzingen dat het wel zo is. Natuurlijk worden al die mensen niet alleen dik en ziek van suiker. Maar dat suiker een belangrijk aandeel heeft in de overmaat aan calorierijk voedsel en drank kan niemand ontkennen die om zich heen kijkt in deze wereld.
Ik neem hieronder een aantal punten van kritiek van Brouns door, die naar mijn mening niet kloppen. Ik doe dat vooral omdat ik niet wil dat de indruk ontstaat dat ik onzorgvuldig te werk ben gegaan. Een hoogleraar heeft natuurlijk het recht om erop te wijzen dat ik als journalist geen wetenschapper ben, maar dat betekent niet dat ik onzin verkoop. Een aantal van de punten hieronder zijn mi terug te voeren op slordig lezen van Brouns.
Brouns onderschrijft tot mijn tevredenheid de meeste aanbevelingen en de strekking van mijn boek. In zijn bespreking gaat hij echter niet in op wat ik het belangrijkste acht: de oproep om in Nederland werk te maken van een drastische vermindering van de suikerconsumptie, samengevat in dit logo: <10%. In vele buitenlanden wordt georganiseerde actie ondernomen in die richting, in Nederland in het geheel niet.
Ik hou de volgorde van Brouns’ opmerkingen aan en sla hier en daar iets over:
- De quote: “Een hoge suikerconsumptie, zoals die nu gezien wordt in Europa en Nederland, mag dan negatieve gevolgen voor een aantal indicatoren van de gezondheid hebben, er is geen aanleiding om een advies voor matiging af te geven”, geeft niet mijn mening weer, maar die van de Gezondheidsraad. Dat blijkt duidelijk uit de context op p. 15. Het had misschien geholpen als ik het woord ‘kennelijk’ had toegevoegd.
- “Fruitsap wordt gedronken als frisdrank”.
Dat zie ik dagelijks gebeuren, hele pakken! Ten onrechte wordt verondersteld dat fruitsap (alleen maar) gezond is, terwijl het net zo veel suiker bevat als frisdrank.
- ‘Voedingsvezels, zowel oplosbare als onoplosbare, kunnen niet door onze verteringsenzymen worden afgebroken en belanden daardoor intact in de dikke darm.’
Dat ze daar verteerd worden is precies wat ik in de onderhavige zin schrijf, ik heb het niet over enzymen.
- ‘Van eiwitten en vet heb je gauw genoeg, ook letterlijk etc ‘.
Ik doel op verzadiging, dat wil zeggen genoeg gegeten hebben (satiation), niet op verzadigdheid, voorlopig geen honger krijgen (satiety). Dat staat hierin duidelijk beschreven. Brouns verwijst naar het tweede verschijnsel met het rijtje eiwit > koolhydraat > vet. Maar niet alle koolhydraten zijn even verzadigend, snelle een stuk minder dan vezelrijke, en hier gaat het over snel ‘zoet voedsel’. Fructoserijk voedsel is bovendien niet onderhevig aan een mechanisme in de hersenen dat de verzadiging controleert, zoals dat voor glucoserijk voedsel wel werkt. Dit is een lijst van voedingsmiddelen met een index op verzadiging.
- ‘Melk bevat behalve veel suiker ook groeihormonen etc.’
De verdenking dat melk kankerbevorderend zou zijn is niet nieuw. Walter Willett zet in een videolezing uiteen hoe dat zou kunnen werken. Bodo Melnik heeft er een theorie over. Het heeft te maken met micro RNA uit koemelk dat IGF-1, een groeihormoon, in de mens stimuleert. Dat zou kanker kunnen bevorderen. Hard bewijs is er echter niet. Melk is een groeistof en koeien groeien vier keer sneller dan mensen, dat geeft te denken.
- ‘Alcohol is gefermenteerde fructose’.
Dat is een quote van Lustig, die ik aanhaal. Het is niet mijn mening, dat blijkt uit de context van het hoofdstuk.
-‘Het lichaam geeft de voorkeur etc.’
Ik heb geleerd: ‘The body has a preference for glucose as a source of potential energy. Fat which is more difficult to mobilize is the body’s next preference.’ (A Textbook of Science for the Health Professions. Hinwood, Barry G. (1997) p. 368). Dat is bedoeld met ‘voorkeur’, dat staat los van het feit dat er wisselend glucose en vet wordt verbrand. Hoe dat werkt, beschrijf ik elders in dat hoofdstuk. ‘Voorrang geven aan’ is misschien beter dan ‘voorkeur hebben voor’.
- ‘Vergeleken met vet verbrandt etc. ‘
Ik schrijf nergens dat vet ook zonder zuurstof verbrandt, maar glucose wel.
- ‘Met het afgeven van signalen etc.’
Adipokines ‘gifstoffen’ noemen is te kort door de bocht. Maar ‘stoffen uit de vetcel met een metabole signaalfunctie’ is wel heel neutraal. Bedoeld zijn de stoffen met een pro-inflammatoire werking, die geproduceerd worden door vetcellen en het lichaam ziek maken. Maar ik moet niet alles zomaar gif noemen natuurlijk.
- “Fructose en glucose samen etc.”
Dan nu het f-word, fructose. Een kleine hoeveelheid fructose verbetert de glucosetolerantie vermoedelijk wel. Dat lees ik onder meer in dit artikel : ‘Small, catalytic amounts of fructose seem to improve glucose tolerance in healthy and especially in diabetic patients.’ Brouns noemt dit artikel in zijn eigen werk (noot 57).
Volgens Tappy verbetert een beetje fructose in ieder geval wel de opname van glucose: ‘Addition of small, so-called “catalytic” doses of fructose to a glucose meal can enhance hepatic glucose disposal.’
- “Bij hoge doses, boven 60 gram per dag etc.”
Wordt fructose direct in vet omgezet? Nee, zeggen Brouns en collega’s als Vincent van Buul, Luc Tappy en John Sievenpiper, die daar heel overtuigend over schrijven, onder meer hier. Slechts een fractie van het nieuw gemaakte vet, in de lever, is van fructose afkomstig. Proeven met dieren geven andere resultaten, namelijk meer vetproductie uit fructose, maar bij (gezonde) mensen is het marginaal. Fructose wordt voor 40 à 50 procent omgezet in glucose, voor 25 procent in lactaat, en amper direct in vet.
Dat is iets heel anders dan wat Robert Lustig en zovele anderen zeggen, die beweren namelijk dat fructose in grote hoeveelheden (in het bijzonder uit frisdrank) in vet wordt omgezet. Dat leidt tot vetdeeltjes in het bloed (verhoogde postprandiale triglyceride concentraties), vet in de lever (non alcoholic fatty liver disease of NAFLD) en vet tussen de organen (ectopisch vet). Fructose is de grote boosdoener in Lustigs verhaal over de gesuikerde frisdranken.
Het debat wordt verward door de vergelijking met dierproeven en de vaak extreme hoogte van de doses fructose in klinische tests.
Het getal van 60 gram fructose is gebaseerd op een suikerinname van 120 gram per dag (waarvan de helft dus fructose is). Dat is al heel erg veel, maar kan niettemin door een gezond en actief persoon wel verwerkt worden. Bij obese (oudere) mensen met metabool syndroom of diabetes (die al een verstoord vetgehalte in het bloed hebben) wordt het in grotere mate in vet omgezet. Daar is veel over gepubliceerd, onder meer in dit artikel: ’Evidence exists that this effect of fructose (ie, an increase in postprandial triacylglycerol concentrations) may be exacerbated in subjects with hypertriacylglycerolemia or insulin resistance.’
Een essentiële vraag over fructose is: zijn het alleen de extra calorieën of heeft fructose een ‘eigen’, sterker effect op de vetaanmaak dan glucose? Los van het (ontbrekende) effect op het verzadigingsysteem? Dat is wel heel aannemelijk. Maar veel blijft onduidelijk, dat staat ook in The Role of Dietary Sugars and De novo Lipogenesis in Non-Alcoholic Fatty Liver Disease: ‘Whether or not fructose affects hepatic lipogenesis and NAFLD pathogenesis independently of excess energy remains an outstanding question.’
Maar uiteindelijk worden alle voedingsstoffen, zelfs proteïne, uit een hypercalorisch dieet omgezet in vet. Want dat is de vorm waarin extra energie wordt opgeslagen (als de glycogeen voorraden zijn aangevuld). Bovendien wordt fructose niet afzonderlijk gegeten of gedronken, maar is altijd gekoppeld aan glucose in suiker. Wat dat betreft is het standpunt van Brouns en collega’s dus puur academisch. Lustig heeft het om deze reden in zijn voordrachten niet meer over fructose afzonderlijk maar over suiker.
In mijn hoofdstuk over fructose komt dit allemaal aan de orde.
- ‘De fructose uit fruit heeft etc.’
Over de regelfunctie van fructose (oa uit fruit) heeft Sievenpiper heel interessante dingen gezegd, onder meer in dit interview.
Het zou inderdaad jammer zijn als de discussie zou gaan over vermeende onjuistheden en afgeleid wordt van waar het over gaat. Namelijk dat we te veel suiker consumeren.
@Fred, #7. 'Maar het zo op papier zetten dat het gewoon zo is gaat mij echt te ver.'
Neehoor. Ik vind dat Huib -weliswaar wat kort- de stand van zaken aardig samenvat. Zie de boeken van Ben Goldacre.
Het is goed bekend dat er publication bias is (negatief onderzoek wordt niet gepubliceerd), en dat dit zelfs voor klinisch onderzoek geldt, ondanks afspraken op dit punt (zie, nogmaals, Goldacre).
Mbt de subtiele manieren waarop 'wie bepaalt, betaalt' werkt, de sterkste punten van Bad Science/Bad Pharma zijn de delen waar Goldacre de onderliggende (sociaal-psychologische) mechanismes bespreekt. Er is maar zelden sprake van fraude of zelfs van openlijke druk; maar selectie (een bedrijf subsidieert alleen onderzoekers die eerder 'welgevallige' resultaten publiceerden en stimuleert daarmee dat deze mensen op dit pad doorgaan, en anderen niet) is bijzonder effectief.