Dat is immers veel beter dan genezen. Prof. dr. P.G. Hugenholtz is emeritus hoogleraar aan de Erasmus universiteit en erevoorzitter van de Europese Vereniging van Cardiologie. Hij is een medicus met grote staat van dienst. “Dotteren, het maken van bypasses en het transplanteren van volledige harten. Dat is het beeld wat we hebben van onze top cardiologen. En daar zijn ze ook goed in. Bij infarcten van het hart, verstopte slagaderen in het lichaam of die in de hersenen - de bekende ‘hersenbloeding’ - moet de vaatchirurg er aan te pas komen. Maar dan is het al te laat, het is duur en zorgt voor onnodig leed”, zegt Hugenholtz. Hij is inmiddels 84, maar behoort nog steeds tot de vernieuwers van de cardiologie.

Ik ontmoette hem voor het eerst in 2011 tijdens een bijeenkomst over voedingsclaims en de manier waarop de EFSA met voedingssupplementen omgaat. Kort geleden sprak ik hem opnieuw over de bijdrage die hij de volksgezondheid na wil laten: het wetenschappelijk bewijs voor de zogenaamde Franse Paradox, de waarneming dat in bepaalde Franse streken mensen gezond oud worden ondanks vetrijke maaltijden.

Hugenholtz - die lange tijd van zijn leven in de VS werkte – noemt die bijdrage ‘Huge’. Dat is geen wonder als je kijkt naar de cijfers. In de EU en de VS is 58% van alle sterftegevallen, veelal voortijdige, toe te schrijven aan hart en vaatziekten. Dat percentage stijgt nog steeds.

“Nergens voor nodig”, zegt Hugenholtz beslist. “Het probleem zit ‘m in de plaquevorming in onze slagaderen, een ziekte die zo’n eeuw geleden nauwelijks voorkwam. Het is een luxe probleem waar het lichaam mee te maken krijgt omdat het nog steeds niet gewend is aan geïndustrialiseerde voeding, die soms een relatief tekort aan bepaalde voedingsstoffen met zich brengt. Het is vergelijkbaar met de zeelieden uit de VOC-tijd die door het plots ontbreken van vers voedsel scheurbuik kregen. Die verdween als sneeuw voor de zon als ze weer vitamine C rijke citroenen kregen op de Kaapverdische eilanden.”

En hoe zit het nu met ons? Hugenholtz: “Als we zouden eten zoals het moet, zouden we dagelijks tenminste 500 gram vers rood fruit en groenten dienen te consumeren. Dat zou volgens de grote Europese EPIC HEART studie de sterfte met 20% reduceren. Alleen in de zuidelijke landen van Europa - met slechts 18% van de totale bevolking! - komt men in de buurt van de gewenste innames.“

Het proces van plaquevorming begint al vanaf de puberteit. We kunnen er een hele tijd goed mee leven en sommigen krijgen er nooit last van. Maar velen toch wel en daar heeft Hugenholtz een remedie voor die werkt zoals de citroenen voor de VOC-zeelieden. Hugenholtz: “Eindelijk weten we nu hoe we plaques kunnen voorkomen”.

Hij schopt een heilig huisje van de cardiologie omver. Aderverkalking, zoals plaquevorming in de volksmond heet, is niet het gevolg van ouderdom zoals men voor WO II dacht. Het is ook niet alleen het gevolg van te vet eten zoals velen nog steeds denken. Het is het gevolg van ontstekingen aan het endotheel, de binnenbekleding van onze aderen. Die gedachte werd voor het eerst geformuleerd door Russell Ross aan het einde van de jaren 90 van de vorige eeuw. In 2002 schreef Peter Libby in de Scientific American het voor de nieuwlichters klassieke artikel Atherosclerosis, the New View. Daarin wordt uitgelegd hoe het slecht functioneren van het endotheel tot de vorming van plaque leidt. Dat effect bouwt zich op vanaf de puberteit en soms al daarvoor, zoals kindercardiologen kunnen beamen. Het endotheel heeft een oppervlakte van 7 voetbalvelden als je alle cellen naast elkaar neer zou leggen. Als het ontsteekt, kan het niet meer kan doen wat het moet doen: bloedvaten in fracties van seconden laten verwijden of vernauwen om de bloeddruk op het gewenste niveau te houden. Werkt die logistieke functie van ons endotheel niet meer, dan klontert het bloedvat dicht. Dat zorgt voor infarcten die tot de dood of fysieke en geestelijke handicaps voor de rest van iemands leven kunnen zorgen.

In het AMC werd op basis van de ‘New View’ en vele experimenten, uitgebreid onderzoek bij mensen gedaan. De resultaten deze zgn. PRIME studie werden vorig jaar gepubliceerd in het British Journal of Nutrition. Voor het eerst werd daarin wetenschappelijk aangetoond dat polyfenolen uit rode wijn een rem kunnen zetten op ontstekingsfactoren én dat ze de functie van de vaatwand kunnen herstellen. In de internationale reuzenstudie JUPITER werd in de VS en EU bovendien aangetoond dat bij mensen die wel verhoogde ontstekingsfactoren hadden maar een normaal cholesterolniveau, al binnen anderhalf jaar een sterke daling van ziekte en dood optrad ten opzichte van de controlegroep. Een eerder dit jaar verschenen studie (Chiva Blanch et al.) toonde aan dat polyfenolen uit wijn ook bij patiënten met angiografisch bewezen atherosclerose van de kransslagaderen en op statine therapie, de complicaties kunnen verminderen.

Voor professor Hugenholtz is het duideljjk. Hij stelt onomwonden dat deze studies aantonen dat wijnpolyfenolen werken. Ze kunnen niet alleen het ontstaan van plaques voorkomen, maar – zo laten althans proeven met dieren zien - deze ook terugdringen dan wel stabiliseren. ‘’Weg met het snijden en overmatig toedienen van dure medicijnen wanneer je de ziekte kunt voorkomen,” zegt hij. Het klinkt als een eeuwenoude wijsheid uit China, een land waar artsen werden betaald als ze ziekten konden voorkomen.

En daar begint het probleem. De grote farmaceuten willen er niet aan. Hugenholtz’ remedie is een natuurlijk voedingssupplement dat wordt gemaakt van de pulp (de ‘marc’) die resteert nadat er van druiven sap is geperst. Druiven met dikke rode schillen werken het best. Cabernet –Sauvignon, Merlot, Tannat en de kleurdruif Alicante (die wijnmakers gebruiken om wijnen donkerder rood te laten kleuren), zijn goede voorbeelden. Op de foto zijn ingedroogde restanten te zien van de zogenaamde ‘marc de raisin’ die je op dit moment in wijnstreken zomaar langs de weg kunt vinden.

Het natuurlijke basismateriaal, een restproduct van de wijnmakerij, kost weinig. Het moet alleen gezuiverd worden en het wetenschappelijk onderzoek dat eraan verricht is moet worden terugbetaald. Omdat het een natuurlijke stof is, is het moeilijk patenteerbaar. Daarom heeft tot nu toe geen enkele farmaceut interesse getoond in de capsules van gezuiverd en ingedroogd druivenschillenextract die Hugenholtz op de markt wil brengen. En dáárom heeft hij bedacht dat het anders moet.

Samen met collega cardioloog Roderik Kraaijenhagen wil hij dit product voor primaire preventie op de markt brengen1 voor een bedrag van ongeveer €1,50 per dag. Stukken lager dan al het dotter- en snijwerk en de dure statines die mensen nu slikken. En ook goedkoper dan de 4 tot 6 glazen rode wijn of die 600 gram rood fruit waarmee de dosering in 2 capsules overeenkomt.

Is dit geen briljant idee om leed en hoge kosten voor ingrepen te voorkomen? Of gelooft u er niets van?

Als het waar is, staat hier iets waar Edith Schippers - onze oude en nieuwe Minister van VWS - van zou moeten opveren. Geen charlatans, maar een groep cardiologen die de grote farma te lijf gaat met een waarschijnlijk niet patenteerbaar product dat drastisch snijdt in de kosten van de behandeling van de cardiovasculaire atherosclerose.

“Sommigen denken dat ik “gaga” ben geraakt” zegt Hugenholtz als we afscheid nemen. “Wat denk jij?”

Tijdens het gesprek had hij me een mail laten zien van Eugene Braunwald, een andere wereldberoemde cardioloog van de oude generatie die ook al tot de nieuwlichters behoort. Braunwald schreef Hugenholtz over zijn capsules: “Helaas steken de grote Farmabedrijven waarmee ik werk hun geld in grote clinical trials, die helaas steeds duurder worden vanwege alle eisen die aan nieuwe medicijnen gesteld worden. Zulke investeringen doen ze alleen maar als ze een patent kunnen vestigen op het product. Het is dan ook triest om te constateren, maar ik weet niet hoe je hier een therapie van kunt maken waar geld aan te verdienen valt.”

Nee, ik geloof niet dat hij ‘gaga’ is geworden. Ik ga die capsules ook nemen en regelmatig het testje voor mijn adergezondheid doen. Ik laat hier horen wat er gebeurt. Nog meer mensen die mee willen doen?

Lezers met medische kennis nodig ik graag uit hun oordeel te geven.

UPDATE, april 2019: [1] het oorspronkelijk in dit artikel genoemde distributiepunt heeft laten weten niet betrokken te zijn en is daarom uit de tekst verwijderd.

Fotocredits: verloren wijnafval op de weg tussen Roquebrun en Murviel-lès-Béziers, Foodlog Media
Dit artikel afdrukken