Ik ontmoette vorig jaar 2 goudeerlijke saphandelaren. Ze vertelden me afgelopen week precies waar de centen blijven, waarmee u een arme boer ver weg denkt te helpen.

Een eerlijk betaalde boer teelt sinaasappels. Er is maar één verschil met zijn oneerlijk betaalde buurman. De eerlijk betaalde boer verkoopt zijn oogst aan een eerlijke coöperatie. Die koopt zijn sinaasappels, perst ze en dikt het sap in tot concentraat. Dat verkopen de coöperatiebazen aan de handel en zij krijgen daarvoor de geldende eerlijke Free On Board prijs (FOB). En nou gaan we rekenen.

De boer brengt op dit moment een krat sinaasappels voor $2 bij zijn eerlijke coöperatie. In zo’n krat zit 40,8 kilo aan ongeperste, vers geplukte sinaasappelen. Van 250 kratten maakt zijn coöperatie 1 ton geconcentreerd sinaasappelsap. De coöperatie koopt die eerlijk in voor $500 dollar en verkoopt die voor een eerlijke, voor Max en andere eerlijke labels vastgestelde FOB prijs van $2200. Die prijs wordt vastgesteld door de internationaal opererende Fair Trade Labelling Organisation (FLO Cert) in Bonn. Tussen wat de boer krijgt en wat zijn coöperatie krijgt zitten $1700. Wat de boer daarvan krijgt, moet hij maar afwachten.

Mijn saphandelaren zijn bijzondere heren. Ze handelen niet alleen in sap, maar verzorgen ook de hele logistiek. Ze verdienen hun geld door overal op de kosten te letten. Om dat te kunnen, moeten ze weten wat ieder stapje kost. Die $1700 schoot hen in het verkeerde keelgat. Ze weten namelijk dat de verwerking, op basis van commerciële prijzen, niet meer dan $1,50 per krat van 40,8 kilo hoeft te kosten. Ze weten ook dat een commercieel bedrijf zo'n $100 vraagt voor het vervoer van de coöperatie naar de boot die het sap naar ons vaart. Als een coöperatie ver van de haven ligt kan dat wat hoger zijn, maar met $150 heb je het wel gehad. Het persen en concentreren van de sinaasappelen tot een ton sap kost 250 kratten maal $1,50; $375 dus. Tel daar het vervoer bij op en je komt op maximaal $525 kosten. Van de $2200 die de coöperatie krijgt, ontving de boer $500 - het geld voor zijn 250 kratten waarvoor hij $2 per stuk beurde.

Zit u stevig? Tussen de FOB prijs en het inkomen van de boer zit $1700 die maar voor $525 verklaard kan worden.
Het gaat maar liefst om $1175! De boer zou dus in plaats van $500 wel bijna $1675 kunnen verdienen. Dat is heel ruim drie maal zoveel als die arme sloeber nu verdient!
Mijn sapmannen weten het zeker: daar krijgt hij maar een piepkleine fractie van. Waar ze vooral boos van worden is dat zij zich inspannen voor eerlijke saphandel terwijl de boer niet mag weten hoeveel er nu eigenlijk aan zijn sap verdiend wordt door de 'eerlijke' coöperatie die Max en zijn vrienden de boer en de consument garanderen. Dat vinden ze niet fair en dat moest u ook maar eens weten.

Stel je voor dat het er in cacao en koffie niet anders aan toe gaat. Er is uitzoekwerk aan de winkel.

Nu eerst aan Max Havelaar – en alle andere Fair Traders van Nederland – de vraag: is dit waar en, zo ja, waarom doen jullie daar niks aan?
Dit artikel afdrukken