Lees ook
Eenzaam en alleen zijn, of het nu op oudejaarsavond is of in het dagelijks leven, is niet goed voor de gezondheid. De laatste decennia is duidelijk geworden dat een sociaal isolement twee keer zo slecht voor een mens is als obesitas en bijna net zo slecht voor de gezondheid is als roken, schrijft NewScientist.

Waarom het nu precies slecht is, is nog steeds niet helemaal duidelijk. Zelfverwaarlozing lijkt een deel van het probleem. Een ander deel is gelegen in het feit dat mensen ook eenzaam kunnen zijn als ze niet in een sociaal isolement verkeren. Eenzaamheid is een emotionele gemoedstoestand; het is dus van belang te doorgronden hoe iets dat zich in onze hersenen afspeelt ons lichaam zodanig kan beïnvloeden dat we er fysieke schade van ondervinden.

Evolutie: veiligheid in de groep
Het gevoel geïsoleerd te zijn van anderen leidt niet alleen tot ongelukkigheid, maar is ook een signaal van 'gevaar!'

In de loop van de evolutie hebben dieren zoals vissen geleerd dat ze 'in' de groep veiliger zijn. Aan de rand van de groep is het risico om door een roofdier gegrepen te worden groter. Dieren die al dan niet per ongeluk in hun eentje zijn, slapen minder en zijn meer gericht op zich verstoppen dan op het verkennen van hun omgeving. Dat gedrag is een teken van een grotere nadruk op eigenbehoud.

Sociaal isolement blijkt voor sociale dieren (zoals mensen) neurale, neuro-endocriene en gedragsmatige reacties te activeren die op korte termijn zelfbehoud bevorderen. Maar deze reacties eisen wel een tol voor de gezondheid en het welzijn op lange termijn.

Uiteenlopend scala aan schadelijke gevolgen
Welke schadelijke gevolgen dat zijn? Bij mensen zijn, in verschillende studies, een hele rits gevolgen vastgesteld. Verhoogde angstgevoelens, vijandigheid en je terugtrekken uit de samenleving, slaapstoornissen en vermoeidheid overdag, toegenomen vaatweerstand, veranderingen in genexpressie en het immuunsysteem, minder impulsbeheersing, grotere negativiteit en depressieve symptomen, toename van leeftijdsafhankelijke cognitieve aftakeling en een groter risico op dementie.

(Nog) geen remedie
Helaas is er (nog) geen echt effectieve remedie tegen eenzaamheid. Een metastudie naar vier verschillende strategieën (in diverse RCT's) liet zien dat training in sociale vaardigheden, sociale ondersteuning en het aanbieden van meer gelegenheid tot sociale interactie nauwelijks effect hadden. Gesprekstherapie leek nog het meest te helpen als die zich toespitst op verstoorde zelf- en relatiebeelden zoals gebrek aan eigenwaarde, gebrek aan perspectief en een scheef beeld van hoe betrouwbaar anderen zijn en en hoe ze jou zien.
Jammer genoeg is er ook geen pil tegen eenzaamheid - al lijken de eerste dierproeven in die richting veelbelovend.

De mens is een sociaal wezen
Een sombere overweging op Oudejaarsavond? Nee, een aansporing om bij de overgang naar een nieuwe periode in de praktijk te brengen dat de mens een sociaal wezen is. Dus geen nieuwjaarswens via het internet of facebook de wijde wereld ingooien, maar gewoon de straat op en alle buren, vrienden, familie en (on)bekenden een welgemeende Nieuwjaarsknuffel geven. Zul je eens zien hoe'n mooi 2015 dat gaat worden!

Fotocredits: 'Group Hug - I', Joris Louwes
Dit artikel afdrukken