image

De Nederlandse vissector is bezig met een omslag naar een duurzamer productie en afzet. De traditionele aanpak sluit steeds minder aan bij het schaars wordende product vis en bij de maatschappelijke ontwikkelingen. Voor een omslag naar duurzaamheid is de rol van ondernemers cruciaal, zowel in de visserij zelf, als in de schakels van verwerking en afzet. Het LEI onderzocht in opdracht van het ministerie van LNV hoe de ondernemers omgaan met signalen uit de maatschappij en op welke punten ze vastlopen als ze de omslag willen maken naar meer duurzaamheid voor de visstand en voor de sector. Aan de hand van 10 praktijkvoorbeelden en interviews met de daarbij betrokken ondernemers is bekeken hoe de overgang naar duurzame ketens in de praktijk verloopt. Uit de problemen en successen van actieve ondernemers kunnen overheid en bedrijfsleven lering opdoen voor een op verduurzaming gericht beleid.

Open of gesloten ketens
Samenwerking tussen partijen in de visketen, tussen vissers onderling en tussen ketenpartijen en maatschappelijke organisaties blijkt een belangrijke pijler voor de beoogde omschakeling. Die samenwerking kan vorm krijgen in open ketens of in gesloten ketens. In open ketens is de prijsvorming flexibeler, er is meer controle en in principe meer transparantie. Maar ze zijn ook meer aanbodgedreven, wat leidt tot grote volumes met weinig productdifferentiatie. Gesloten ketens zijn flexibeler waar het gaat om marktsturing en specialisatie.

Vooral open ketens
Op dit moment bestaan er voornamelijk open ketens, die weinig vraaggestuurd zijn en waarbinnen samenwerking niet noodzakelijk is. De schakels zijn niet direct afhankelijk van elkaar. Dit beperkt de mogelijkheden voor het leveren van producten met een hogere toegevoegde waarde.

Omslag in hele keten nodig
Een van de belangrijkste conclusies van dit rapport is dat als de overheid de ontwikkeling naar een duurzamer sector wil stimuleren, ze zich niet alleen zou moeten richten op de vissers. Ze moet ook de rest van de keten daarbij betrekken, omdat die medeverantwoordelijk is voor het vinden van oplossingen. Het is twijfelachtig of dit laatste uitsluitend aan ‘de markt’ kan worden overgelaten. Aan het product vis kan meer waarde worden toegevoegd. Dat vraagt om ketensamenwerking en minder aandacht voor een vrije, open prijsvorming. Die blijft belangrijk, maar het is niet het centrale punt waar het bij de omslag naar duurzaamheid om draait. Essentieel is een omslag in denken in alle schakels van de keten.

Het rapport

bron: LEI
Dit artikel afdrukken