3 min
Het schuift en rommelt rond 'biologisch'. Het begint erop te lijken dat je straks vooral advertenties, Postbus 51 spots en reclame-uitingen gaat zien waarin duurzaam de hoofdrol speelt. Deze week werd bekend dat Nederlandse veehouders aan de bel trekken: er is te weinig biologisch voer en het kan toch niet zo zijn dat dat van ver moet komen Dat kost immers teveel foodmiles en is dus niet duurzaam.
De 5% koopaandeel in voedsel die het Biologisch Convenant nog steeds zegt te willen bereiken, lijkt een illusie. Het zal blijven steken op ergens rond de helft. De consument betaalt niet voor de huidige bio. Het is daarom maar zeer de vraag of biologisch nog verder met subsidies ondersteund moet worden. Het product smaakt niet beter en, erger, het imago is gebaseerd op een dun laagje vernis:
- bioberen (varkens) zijn ook ontmand
- leghennen hebben ook in hun biologische variant geknipte snavels
- biokoeien zijn ook onthoornd en worden ook kunstmatig geinsemineerd
- biodieren kennen meer ziekte en dus ongerief en niet zelden een hoger antibiotica gebruik dan met zorg en aandacht gehouden 'conventionele' dieren
- biogroenten komen ook gewoon uit de kas
- inmiddels mag 0,9 procent transgeen materiaal (GMO's) in een biologisch gecertificeerd product zitten zonder dat het vermeld hoeft te worden
- bio-dynamische, kleinschalig geteelde scharreleieren hebben een zorgwekkend niveau aan PCB's en dioxines
- bio is niet aantoonbaar gezonder, terwijl een verandering van lifestyle (meer zelf klaarmaken, meer de fiets en benenwagen pakken) dat wel is
- bio is zelf niet duurzaam omdat het zorgt voor meer uitstoot, oppervlaktebeslag en dus inefficiency dan een door technologie en wetenschap gedreven landbouw; dat laat tenminste main stream science zien, de voorvechters van bio blazen ieder klein lichtpuntje op dat precies in de andere richting wijst. Van een open debat lijkt onvoldoende sprake.
Deze lijst is gemakkelijk uit te breiden. Het grote publiek moest hem maar niet zien of ervan horen, zei me onlangs een voorvechter van bio in ons land. Rustig maar, mensen die dit blog lezen, horen daar niet bij ;-)
Hij voegde daar onmiddellijk aan toe dat bio meer moet aansluiten bij het intuitieve beeld dat mensen bij biologisch hebben: kleinschalige teelt van koeien met horens, kippen met snavels, varkens met ballen, groenten uit de volle aarde (in plaats van het biologische substraat) en fruit van hoge bomen met echte stammen. Noem het bio-dynamisch. Ik was het volstrekt met hem eens: dat is biologisch als een niche. Een ambachtelijk vorm van teelt op basis van niet-industriele technieken, kleinschaligheid en een slimme omgang met de primaire mechanismen in de natuur zelf om evenwicht te bereiken tussen nemen en geven. Omdat dat nog steeds kan als je daarvoor kiest als boer of ambachtelijke verwerker vanwege het feit dat er mensen zijn die het geld - of de moeite van het omrijden - er voor over hebben. Het kan duurzaam zijn, maar alleen in handen van mensen met veel ervaring en kennis van hoe mensen zich in het verleden wonderlijk goed - soms beter dan wij nu - wisten te redden met hun uiterst beperkte middelen.
Duurzaam als technocratisch concept daarentegen zou wel eens een heel technologisch begrip kunnen blijken. Duurzame groenten komen uit kassen die geen energie meer kosten, maar opleveren. Duurzame vis komt uit kwekerijen waar gewerkt wordt met kweekalgen. Ons duurzame - en diervriendelijke - vlees komt straks niet alleen meer van dieren, maar ook uit de fabriek waar het wordt verrijkt met diezelfde kweekalgen die onze CO2 uitstoot hergebruiken. Droomwetenschap? Ik wil het perspectief over het voetlicht hebben, en zou nog wel durven beweren dat het niet alleen maar dagdromen zijn.
Als het echt gaat schuiven is er weer heel wat uit te leggen. Duurzaam is wel logisch en heeft te maken met efficiency en de inzet van technologie om optimaal te profiteren van gesloten natuurlijke cycli. Het is alleen niet de natuurlijkheid die het publiek inmiddels kent van de plaatjes met schilderachtige boerentafereeltjes.
Biologisch is niet tech, duurzaam wel. Da's het verschil. Straks, want nu is een groot deel van wat biologisch mag of gaat heten wel degelijk tech. Of willen we het publiek blijven laten geloven dat alles van de volle grond komt, de scharreleieren achter de schuur worden geraapt en de biokoeien gezellig met elkaar op de horens gaan in de wei? Uit elkaar trekken die handel en dat duidelijk maken, dan komt het goed.
Tech in landbouw is niet fout - ook niet onnatuurlijk trouwens. Laten we dat eens hardop gaan zeggen en het publiek uit zijn genepte dromen halen. En geef biologisch zijn naam terug.*
* Toegevoegd nav opmerkingen van Eric Ottevanger, 18:38h
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
@Dick #7
"Gezondheidseffecten: ik bedoel het niet anders dan het daarboven staat. Er komt inmiddels wat meer evidence naar boven dat de minerale content en anti-oxidante werking van minder als kasplantjes grootgebrachte producten hoger is dan bij conventionele teelt (die evidence heb ik hier nogal wat keren naar boven gehaald). NIETTEMIN: het effect van minder uit pakjes met merkjes erop eten en meer zelf klaarmaken heeft een aantoonbaar plausibel gezondheidseffect dat vele malen groter is (ergens op deze site is daarover en prachtig RIVM-rapport te vinden)"
Heb je links naar die evidence en dat rapport, kan het namelijk niet vinden?
En je link: "Ooit schreef ik bovendien dit verhaal" werkt niet...
Boer zijn zónder gifgebruik, maar mét aandacht voor dier en natuur. Da's boeren zoals mijn overgrootvader deed, en al mijn voorvaderen vóór hem. Zij hebben, zoals de uitdrukking luidt, daarmee goed geboerd. Het was dan ook in een tijd dat de overheid zich niet met de boeren bemoeide: zonder boeren immers geen welvaart.
Als ik zie waar de boeren vandaag de dag mee geconfronteerd worden, dan zou ik als boer ook gif spuwen....
Hmm, Duidelijk! Hier kan ik wel mee eens zijn. Worden we toch vrienden. Biologisch als kraamkamer. Maar dan zonder keurslijf.
De strontboer.
Prof.van der Ploeg heeft daar ooit eens een mooi boekje over geschreven: "De virtuele boer". Is echt een aanrader!
Je hebt boeren en boeren. Ook onder gangbare bestaan er zoveel verschillende. Varkensboeren zijn bijvoorbeeld eigenlijk geen boeren, las ik net in de prijswinnende roman van Gerbrand Bakker (‘Boven is het stil’). Inderdaad, want ze hebben geen grond. Dat zijn eigenlijk ondernemers. Boeren zonder grond zijn geen boeren.
Onder alleen al melkveehouders heb je hele uiteenlopende. Machineboeren, koeienboeren, zuinige dubbeldoelboeren etc. om naar het bedrijfsstijlenonderzoek van Jan Douwe van der Ploeg uit Wageningen te verwijzen. En elke bedrijfsstijl blijkt bijvoorbeeld verschillend uit te pakken voor milieu en landschap, onder andere.
Dat er binnen de gangbare landbouw bepaalde praktijken plaatsvinden die negatieve maatschappelijke gevolgen hebben (voor dierenwelzijn, milieu, natuur, landschap, smaak), wil niet zeggen dat dat die boeren dat allemaal valt aan te rekenen. Sterker nog: de (economische) structuren en processen waarbinnen zij werken zijn nogal bepalend. Ik ga dus ook geen individuele boeren kwalijk nemen dat ze flink met gif sproeien omdat hun aardappels anders fytophtera krijgen, om maar eens iets te noemen.
Tegelijkertijd:
1. Dat gifgebruik heeft akelige gevolgen;
2. Het kan ook zonder;
3. Dus dan moeten we dat ook zoveel mogelijk doen en daar als individuele consumenten en als maatschappij moeite voor doen (ietsje meer dokken voor fatsoenlijk voedsel, ipv het geld uit te geven aan de derde vliegvakantie)
Ik kom trouwens zelf ook uit de Achterhoek, wonende in het aanpalende Salland. Aan de ene kant van het dorp een gangbare kippenboer. Hele aardige man. Aan de andere kant een biologische slager. Hele aardige man. Maar als ik moet eten, dan kies ik toch écht voor de biologische kip, ook al is die vier keer zo duur. Het beest heeft een beter leven gehad en ik vind dat nou een van de producten waarbij je echt ontzettend veel smaakverschil proeft. Overigens hoeft het niet per se een kip zijn met het officiële stempeltje ‘biologisch’. Die scharrelkip van de buren zonder officieel Skal-stempel is ook prima.
Hoho Joep, Michiel maakt wel degelijk een punt. Vraag is alleen of de semantiek correct is.