6 min
Ik kreeg gisteravond een cursus broeden voor beginners van Ron Meijerhof. Ik sprak hem naar aanleiding van de verontwaardiging die ontstond na de onthutsende onthulling van TROS Radar dat kuikens in broederijen 3 dagen lang geen eten en drinken krijgen. De werkelijkheid blijkt anders in elkaar te steken dan Radar en Hanneke van Ormond van Wakker Dier deze week suggereerden.
Wakker Dier en Radar zetten maandagavond frontaal de aanval in tegen de broedkast waarin de kuikens worden geboren die we later als vleeskip eten. Kip ploft niet alleen, het arme dier komt ook nog eens met honger en dorst ter wereld, zo suggereert de uitzending. De haren van de argeloze kijker rijzen spontaan ten berge bij het zien van babykipjes die moederziel alleen in een overvol krat in het donker ter wereld komen en 3 dagen niets te eten of drinken krijgen voor ze in een stal belanden. Daardoor zouden ze stress krijgen, uitdrogen en verzwakken. Dat laatste verklaart de stoot antibiotica die ze krijgen voor ze op ons bord belanden als plofkip.
"Wat is er nou tegen om die beestjes eten en drinken te geven?", vraagt interviewster Antoinette Hertsenberg dan ook verontwaardigd aan Ben Dellaert, de secretaris van het Productschap van de Nederlandse kippenboeren. Hij zat in een niet meer te redden gesprekssituatie. De kuikens kríjgen immers niet te eten. Een professor én een wetenschappelijk rapport maken in de reportage bovendien duidelijk dat het beter is de jonge beestjes meteen na de geboorte eten en drinken te geven. Geen weldenkende kijker die dus nog begrip wil hebben voor de onthouding waarmee Nederland jaarlijks honderden miljoenen kuikens ter wereld laat komen. Bekijk de uitzending zelf even (vanaf minuut 11:57):
Een 'poikilotherm' dier
Omdat ik wilde weten hoe het er echt aan toe gaat in kuikenbroederijen belde ik Dr. ing. Ron Meijerhof. Hij weet alles van kuikens en hun moeders en adviseert broederijen om hun werk goed te doen. Hij vertelde dat broederijen vooral moeten letten op de temperatuur in de klimaatkasten waarin de eieren worden uitgebroed en gaf me een cursus broeden voor beginners.
Hij begon me uit te leggen dat kuikens 'poikilotherme' wezens zijn. Watte? Ja juist, dat hadden Wakker Dier en Radar zich ook weleens af mogen vragen. Een kuiken kan zijn eigen lichaamstemperatuur niet reguleren. Daarom doet moeder kip dat voor haar kinders. Op basis van dat principe heeft de natuur de relatie tussen het kleine dier en zijn moeder ingericht. Daar heeft de natuur zo'n 65 miljoen jaar over gedaan en kuikenbroeders maken er graag gebruik van dat natuurlijke principe. Eén ding regelde de natuur niet helemaal goed, de grootte van het ei. Daarom krijgt een kip nog steeds grote en kleinere, die niet allemaal tegelijk uitkomen. Uit de kleintjes komen de eerste kuikens. De kleine kuikens zijn het snelst omdat hun ei te klein is. Dat is tevens de reden dat ze kleiner en lichter blijven dan hun wat tragere broers en zussen die iets langer door hebben kunnen groeien in hun eierschaal.
De moederkip beschermt haar eerstelingen door ze onder zich te houden. In het donker. Pas daarna worden hun grote broers en zussen geboren. Onderwijl moeten zij overleven. Als moe genoeg leven onder haar voelt, gaat ze haar kroost leren eten. Nog steeds houdt ze haar kinders dichtbij omdat ze van haar lichaamswarmte afhankelijk zijn om zich lekker te voelen en gezond te blijven. Om het hele nest te beschermen was de natuur zo slim om ieder kuiken - ongeacht de grootte van het ei waarin het als embryo per ongeluk terecht kwam - te voorzien van een een reservezakje met eten. Dat zakje heet het 'dooierzakje'. Dat wonderbaarlijke zakje bevat genoeg eten - water (50%), vet (37,5%) en eiwit (12,5%) - om ongeveer vijf dagen te kunnen overleven in de barre toestand die de natuur voor alle leven is. Hanneke van Ormond van Wakker Dier noemde de functie van dat zakje een 'fabeltje'. Als ze even met Meijerhof had gebeld, dan zou ze de kijker beter hebben kunnen voorlichten. Van Ormond vindt nl. de drie dagen die de de kuikenhandel hanteert al teveel. Dat is niet zo. De drie dagen die de natuur het kuiken naar zijn aard meegeeft, biedt kuikenhandelaren alle ruimte om een klein beestje tijdig en kerngezondheid bij een pleegmoeder te krijgen. Dat hebben die jongens slim in de gaten gehad en dat doen ze dan ook riant binnen de tijd. Moeder kip in de hobbyren achter uw huis doet het niet anders. De eerste dagen blijven de oudste kuikens onder haar. U hoort ze wel, maar u ziet ze niet. Het dooierzakje ontwikkelde de natuur om alles te kunnen laten draaien om de juiste temperatuur van het kuiken en de resterende eieren. "De juiste temperatuur, dáár zou Wakker Dier om moeten vragen", zegt Meijerhof. "Erg is het als je de kuikens hoort schreeuwen in de broedkasten. Als ze zachtjes piepen, hebben ze het zoals ze ook zouden hebben bij hun moeder in het bos."
Het gaat om temperatuurmanagement
Van Ormond beweert in het filmpje dat de kuikens uit kleine eieren uitdrogen omdat ze te weinig te eten en drinken krijgen. Tevens beweert ze dat ze verzwakken en antibiotica nodig hebben omdat ze geen eten en drinken krijgen in hun eerste 72 uur. Meijerhof verwijst beide 'feiten' naar het rijk der fabelen."De eerste kuikens die uitkomen, zijn na drie dagen niet kleiner omdat ze uitdrogen, maar omdat ze uit een kleiner ei zijn gekomen. Het zijn wat kleinere beestjes en die doen dan ook wat kleiner aan. Maar ze zijn beslist niet verdroogd. Ze hebben van de natuur maar liefst voor 5 dagen reservevoedsel én water bij zich om te kunnen overleven. Die kunnen ze gebruiken om te overleven óf om sneller te groeien. De samenstelling in vetten en eiwitten is zelfs heel slim op beide opties voorbereid." Over de stoot antibiotica die kuikens volgens Radar en Wakker Dier meekrijgen zegt hij: "Dat is niet nodig. Die hebben ze alleen nodig als er geen goed temperatuurmanagement is tijdens het transport van broederij naar de kippenhouder en de aankomst daar."
Zo bezien, klinkt het verhaal van Wakker Dier waar Radar zijn uitzending voor leende, heel anders. Radar en Wakker Dier bieden in de uitzending reclame voor een nieuw broed- en houderijsysteem van stallenbouwer Vencomatic waarin kuikens nog sneller dan normaal kunnen groeien. Als een kuiken meteen nadat het uit het ei is gekropen kan gaan eten, zal het dat doen. In dat geval begint het eerder met ontwikkeling van zijn darmflora en gebruikt het de eiwitten uit zijn dooierzakje niet om te overleven maar om zich meteen te ontwikkelen. De natuur biedt de mogelijkheid om dat proces een paar dagen te vertragen. Normaal gesproken is Wakker Dier vóór natuurlijke processen. In deze uitzending toont Wakker Dier zich opmerkelijk genoeg een vriend van de bio-industrie.
Een kuiken dat meteen nadat uit het ei is gekomen, gaat eten en drinken wint gemakkelijk 3 dagen stabiele groei op zijn korte leven van 40 dagen. Dat zorgt voor economisch gewin maar tast het welzijn van het kleine diertje niet aan. Het beste van twee werelden lijkt daarin dus samen te komen. "Maar pas op", zegt Meijerhof. "Er zit wel degelijk een keerzijde aan." Broederijen die werken volgens het principe van het nieuwe stalsysteem dat Radar in zijn uitzending toonde zullen snel geneigd zijn te kiezen voor houderijvormen die ziektegevoeliger zijn. Ze zullen nl. dieren van verschillende leeftijden via dezelfde kraamkamers willen laten lopen. Daarmee lopen ze het risico ziekten van de ene op de andere generatie kuikens over te dragen, "met alle mogelijke gevallen van dierziekten en de noodzaak tot grootschalige ruimingen van dien." Wat je wint aan de ene kant, gaat er aan de andere kant weer vanaf. Het is net de natuur. Dat vergaten Radar en Wakker Dier ons in hun uitzending te vermelden.
'Dieren zijn geen dingen'
Meijerhof ontkent stellig dat de kuikens die niet meteen kunnen eten en drinken ontwikkelingsproblemen krijgen zoals Van Ormond stelt. "De natuur heeft er juist in voorzien om dat niet te laten gebeuren. Het is bovendien ondenkbaar, omdat het bewezen is dat kuikens die enkele dagen onderweg zijn niet meer ziekteproblemen opleveren dan andere." Dat is een overtuigend argument. Niettemin laat Meijerhof weten dat de kippensector wel degelijk toestanden laat zien die verbeterd kunnen worden."Laat zwakke dieren niet leven, en doodt ze onmiddellijk. Wees menselijk en neem je verantwoordelijkheid. Beschouw dieren niet als objecten, maar toon respect. Daar mag Wakker Dier zijn invloed best wat meer op inzetten. Dieren zijn geen dingen en mogen ook niet zo behandeld worden. Toch gebeurt dat nog te veel."
De wet & de werkelijkheid
Onderwijl zit staatsscretaris Sharon Dijksma met de case. Ze gaat die bespreken met de kipsector. Ze weet nu dat ze even met Ron Meijerhof moet bellen. Omdat Wakker Dier de kuikenbroederijen dreigt met een proces wegens artikelen uit de wet die zeggen dat een dier genoeg te eten en te drinken moet hebben, vroeg ik Meijerhof hoe de rechter met dat wetsartikel om zou moeten gaan. Hij is er heel duidelijk over: "de wetgever weet het misschien niet omdat de wet niet gemaakt is met kuikens in het achterhoofd, maar een kuiken heeft echt een natuurlijke voorraad eten en drinken bij zich van vijf dagen. Als de rechter dat beschouwt als voorziening in zijn natuurlijke behoefte is er niets aan de hand." De rechter weet dus ook bij wie hij moet zijn als hij een getuige-expert zoekt die van zowel de hoed als de rand weet.
Fotocredits: Hanneke van Ormond, still uit de Radar-uitzending
Dit artikel afdrukken
"Wat is er nou tegen om die beestjes eten en drinken te geven?", vraagt interviewster Antoinette Hertsenberg dan ook verontwaardigd aan Ben Dellaert, de secretaris van het Productschap van de Nederlandse kippenboeren. Hij zat in een niet meer te redden gesprekssituatie. De kuikens kríjgen immers niet te eten. Een professor én een wetenschappelijk rapport maken in de reportage bovendien duidelijk dat het beter is de jonge beestjes meteen na de geboorte eten en drinken te geven. Geen weldenkende kijker die dus nog begrip wil hebben voor de onthouding waarmee Nederland jaarlijks honderden miljoenen kuikens ter wereld laat komen. Bekijk de uitzending zelf even (vanaf minuut 11:57):
Een 'poikilotherm' dier
Omdat ik wilde weten hoe het er echt aan toe gaat in kuikenbroederijen belde ik Dr. ing. Ron Meijerhof. Hij weet alles van kuikens en hun moeders en adviseert broederijen om hun werk goed te doen. Hij vertelde dat broederijen vooral moeten letten op de temperatuur in de klimaatkasten waarin de eieren worden uitgebroed en gaf me een cursus broeden voor beginners.
Hij begon me uit te leggen dat kuikens 'poikilotherme' wezens zijn. Watte? Ja juist, dat hadden Wakker Dier en Radar zich ook weleens af mogen vragen. Een kuiken kan zijn eigen lichaamstemperatuur niet reguleren. Daarom doet moeder kip dat voor haar kinders. Op basis van dat principe heeft de natuur de relatie tussen het kleine dier en zijn moeder ingericht. Daar heeft de natuur zo'n 65 miljoen jaar over gedaan en kuikenbroeders maken er graag gebruik van dat natuurlijke principe. Eén ding regelde de natuur niet helemaal goed, de grootte van het ei. Daarom krijgt een kip nog steeds grote en kleinere, die niet allemaal tegelijk uitkomen. Uit de kleintjes komen de eerste kuikens. De kleine kuikens zijn het snelst omdat hun ei te klein is. Dat is tevens de reden dat ze kleiner en lichter blijven dan hun wat tragere broers en zussen die iets langer door hebben kunnen groeien in hun eierschaal.
De moederkip beschermt haar eerstelingen door ze onder zich te houden. In het donker. Pas daarna worden hun grote broers en zussen geboren. Onderwijl moeten zij overleven. Als moe genoeg leven onder haar voelt, gaat ze haar kroost leren eten. Nog steeds houdt ze haar kinders dichtbij omdat ze van haar lichaamswarmte afhankelijk zijn om zich lekker te voelen en gezond te blijven. Om het hele nest te beschermen was de natuur zo slim om ieder kuiken - ongeacht de grootte van het ei waarin het als embryo per ongeluk terecht kwam - te voorzien van een een reservezakje met eten. Dat zakje heet het 'dooierzakje'. Dat wonderbaarlijke zakje bevat genoeg eten - water (50%), vet (37,5%) en eiwit (12,5%) - om ongeveer vijf dagen te kunnen overleven in de barre toestand die de natuur voor alle leven is. Hanneke van Ormond van Wakker Dier noemde de functie van dat zakje een 'fabeltje'. Als ze even met Meijerhof had gebeld, dan zou ze de kijker beter hebben kunnen voorlichten. Van Ormond vindt nl. de drie dagen die de de kuikenhandel hanteert al teveel. Dat is niet zo. De drie dagen die de natuur het kuiken naar zijn aard meegeeft, biedt kuikenhandelaren alle ruimte om een klein beestje tijdig en kerngezondheid bij een pleegmoeder te krijgen. Dat hebben die jongens slim in de gaten gehad en dat doen ze dan ook riant binnen de tijd. Moeder kip in de hobbyren achter uw huis doet het niet anders. De eerste dagen blijven de oudste kuikens onder haar. U hoort ze wel, maar u ziet ze niet. Het dooierzakje ontwikkelde de natuur om alles te kunnen laten draaien om de juiste temperatuur van het kuiken en de resterende eieren. "De juiste temperatuur, dáár zou Wakker Dier om moeten vragen", zegt Meijerhof. "Erg is het als je de kuikens hoort schreeuwen in de broedkasten. Als ze zachtjes piepen, hebben ze het zoals ze ook zouden hebben bij hun moeder in het bos."
Het gaat om temperatuurmanagement
Van Ormond beweert in het filmpje dat de kuikens uit kleine eieren uitdrogen omdat ze te weinig te eten en drinken krijgen. Tevens beweert ze dat ze verzwakken en antibiotica nodig hebben omdat ze geen eten en drinken krijgen in hun eerste 72 uur. Meijerhof verwijst beide 'feiten' naar het rijk der fabelen."De eerste kuikens die uitkomen, zijn na drie dagen niet kleiner omdat ze uitdrogen, maar omdat ze uit een kleiner ei zijn gekomen. Het zijn wat kleinere beestjes en die doen dan ook wat kleiner aan. Maar ze zijn beslist niet verdroogd. Ze hebben van de natuur maar liefst voor 5 dagen reservevoedsel én water bij zich om te kunnen overleven. Die kunnen ze gebruiken om te overleven óf om sneller te groeien. De samenstelling in vetten en eiwitten is zelfs heel slim op beide opties voorbereid." Over de stoot antibiotica die kuikens volgens Radar en Wakker Dier meekrijgen zegt hij: "Dat is niet nodig. Die hebben ze alleen nodig als er geen goed temperatuurmanagement is tijdens het transport van broederij naar de kippenhouder en de aankomst daar."
Zo bezien, klinkt het verhaal van Wakker Dier waar Radar zijn uitzending voor leende, heel anders. Radar en Wakker Dier bieden in de uitzending reclame voor een nieuw broed- en houderijsysteem van stallenbouwer Vencomatic waarin kuikens nog sneller dan normaal kunnen groeien. Als een kuiken meteen nadat het uit het ei is gekropen kan gaan eten, zal het dat doen. In dat geval begint het eerder met ontwikkeling van zijn darmflora en gebruikt het de eiwitten uit zijn dooierzakje niet om te overleven maar om zich meteen te ontwikkelen. De natuur biedt de mogelijkheid om dat proces een paar dagen te vertragen. Normaal gesproken is Wakker Dier vóór natuurlijke processen. In deze uitzending toont Wakker Dier zich opmerkelijk genoeg een vriend van de bio-industrie.
Een kuiken dat meteen nadat uit het ei is gekomen, gaat eten en drinken wint gemakkelijk 3 dagen stabiele groei op zijn korte leven van 40 dagen. Dat zorgt voor economisch gewin maar tast het welzijn van het kleine diertje niet aan. Het beste van twee werelden lijkt daarin dus samen te komen. "Maar pas op", zegt Meijerhof. "Er zit wel degelijk een keerzijde aan." Broederijen die werken volgens het principe van het nieuwe stalsysteem dat Radar in zijn uitzending toonde zullen snel geneigd zijn te kiezen voor houderijvormen die ziektegevoeliger zijn. Ze zullen nl. dieren van verschillende leeftijden via dezelfde kraamkamers willen laten lopen. Daarmee lopen ze het risico ziekten van de ene op de andere generatie kuikens over te dragen, "met alle mogelijke gevallen van dierziekten en de noodzaak tot grootschalige ruimingen van dien." Wat je wint aan de ene kant, gaat er aan de andere kant weer vanaf. Het is net de natuur. Dat vergaten Radar en Wakker Dier ons in hun uitzending te vermelden.
'Dieren zijn geen dingen'
Meijerhof ontkent stellig dat de kuikens die niet meteen kunnen eten en drinken ontwikkelingsproblemen krijgen zoals Van Ormond stelt. "De natuur heeft er juist in voorzien om dat niet te laten gebeuren. Het is bovendien ondenkbaar, omdat het bewezen is dat kuikens die enkele dagen onderweg zijn niet meer ziekteproblemen opleveren dan andere." Dat is een overtuigend argument. Niettemin laat Meijerhof weten dat de kippensector wel degelijk toestanden laat zien die verbeterd kunnen worden."Laat zwakke dieren niet leven, en doodt ze onmiddellijk. Wees menselijk en neem je verantwoordelijkheid. Beschouw dieren niet als objecten, maar toon respect. Daar mag Wakker Dier zijn invloed best wat meer op inzetten. Dieren zijn geen dingen en mogen ook niet zo behandeld worden. Toch gebeurt dat nog te veel."
De wet & de werkelijkheid
Onderwijl zit staatsscretaris Sharon Dijksma met de case. Ze gaat die bespreken met de kipsector. Ze weet nu dat ze even met Ron Meijerhof moet bellen. Omdat Wakker Dier de kuikenbroederijen dreigt met een proces wegens artikelen uit de wet die zeggen dat een dier genoeg te eten en te drinken moet hebben, vroeg ik Meijerhof hoe de rechter met dat wetsartikel om zou moeten gaan. Hij is er heel duidelijk over: "de wetgever weet het misschien niet omdat de wet niet gemaakt is met kuikens in het achterhoofd, maar een kuiken heeft echt een natuurlijke voorraad eten en drinken bij zich van vijf dagen. Als de rechter dat beschouwt als voorziening in zijn natuurlijke behoefte is er niets aan de hand." De rechter weet dus ook bij wie hij moet zijn als hij een getuige-expert zoekt die van zowel de hoed als de rand weet.
Fotocredits: Hanneke van Ormond, still uit de Radar-uitzending
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Belderbos, en ik al evenmin. Daarom pas ik. Ik wil je graag eens ontmoeten. Waneer zullen we dat doen?
Veerman, ik heb er geen enkele behoefte aan om me in een hokje te laten stoppen.
En lezen lukt me nog steeds prima: aan míjn ogen mankeert vrij weinig.
Als er iemand diagonaal leest, dan ben jij dat wel, met alle dwaalrisico van dien.
Reageer nu eens wat inhoudelijker svp.
Wat klopt er dan naar jouw idee niet aan dat artikel van Wakker Dier?
En ga nu gewoon eens in op mijn vraag in plaats van me voor gereformeerde homeopaat uit te maken. Er wordt hier al veel te veel ad hominem gespeeld.
Waar baseer je dat hogere ziekterisico #37 op?
Ik heb overigens niets tegen efficiency, als dat maar binnen randvoorwaarden van bijvoorbeeld dier- en mensgezondheid geschiedt.
Belderbos, ik zocht de contactgegevens van Ferry Leenstra even voor je op. Ze kan je precies uitleggen wat jij liever zelf leest in rapporten van de WUR.
Je bent een bijzonder man. Je blijkt een anti-kwak van het gereformeerde type, maar in dierenaangelegenheden toon je je een beetje homeopaat en accepteer je redeneringen die niet zijn bewezen of zelfs niet kloppen.
Over ziekterisico zou je je eens goed moeten informeren. Je kunt kuikens kopen en je kunt je generaties dieren in één continuum houden. Jij weet zoveel van dierziekten dat je de lezers hier vast kunt uitleggen wat de voor- en nadelen van ieder systeem zijn. Zeker ook vanuit het oogpunt van efficiency, want dat moet je hierbij betrekken. Dit systeem is niet voor niets ontwikkeld voor de plofkippen van de maximegastallen van het Nieuw Gemengd Bedrijf.
Misschien kunnen sommigen hier eerst eens de moeite nemen om het m.i. goed gedocumenteerde artikel van Wakker Dier gewoon eens met een open mind te lezen en vervolgens inhoudelijk commentaar te leveren, in plaats van zo op de man te spelen?
Bij de discussie over het gebrekkige loopvermogen van de plofkip was dat velen helaas
ook al te veel moeite.
Terwijl het betreffende WUR-onderzoek niets aan duidelijkheid te wensen overlaat.
Dwaal je verder #34 zélf niet een beetje, Veerman?
Het oordeel van de rechter betreft bestuursrechtelijke, en niet dierwelzijnsaspecten.
Kamp is veroordeeld omdat hij simpelweg niet tijdig een besluit nam.
En waar baseer je dat hogere ziekterisico #37 op?
Jos, ik moest over je vraag nadenken. Ik denk dat het een imago-ding is. Verder zorgt deze benadering voor kleinere beleveringscirkels en dat is nu eenmaal in de mode, deels om modische maar deels ook om goede redenen.