De Franse filmmaakster Cécile Denjean maakte een documentaire die vorige week uitgezonden werd op Arte (in het Frans). Arte voorziet momenteel twee heruitzendingen: 17 op 18 februari, 02.30u en 10 maart, 08.55 uur. Ook is de documentaire via Video on Demand beschikbaar bij Arte en via de YouTube link hieronder te bekijken.

Rol in evolutie
Denjean stelt in haar documentaire Le ventre, notre deuxième cerveau dat de 200 miljoen neuronen in onze buik, onze 'lage hersenen', onze spijsvertering en ons microbioom aansturen. Daarmee ontstaat de ruimte voor de 'hoge hersenen', ons brein, zich op allerlei andere (cognitieve, intellectuele, emotionele) aspecten te kunnen ontwikkelen. Denjean in Le Monde: "Als de mens maar over één stel hersenen had kunnen beschikken, die 'daarboven', zou hij permanent opgeslokt worden door het complexe proces [van onze spijsvertering] en geen andere intellectuele activiteiten kunnen ontplooien. Het feit dat wij twee stel hersenen hebben heeft een majeure rol gespeeld in onze evolutie."

Invloed microbioom op gedrag
In de documentaire komen vooraanstaande wetenschappers van over de hele wereld aan het woord, van Frankrijk tot China. Ze beschrijven verschillende processen waarin de neuronen rondom ons darmstelsel, ons buikbrein, onverwachte invloed hebben. Zo blijkt maar liefst 95% van de serotonine in ons lichaam door het buikbrein geproduceerd te worden. Dat werpt een heel nieuw perspectief op het systeem van neurotransmitters. Er zit mogelijk heel wat waarheid achter de gezegden die een link leggen tussen onze 'gut feelings' en onze emoties, zoals 'de liefde van de man gaat door de maag', 'een knoop in je maag hebben' of zelfs 'troosteten'. Een ander fascinerend onderwerp in de documentaire is de gedragsverandering die optreedt als steriele muizen het microbioom van muizen met een ander gedragspatroon ingespoten krijgen: van huis uit kalme muizen gaan zich agressief gedragen als ze de bacterieën van agressieve muizen toegediend krijgen, en omgekeerd.

Buik en depressie
Denjean wijdt ook een deel van haar documentaire aan de traditionele Chinese acupunctuur. Acupunctuur op de buik lijkt een opmerkelijk effect te hebben op klachten van geestelijke aard, zoals depressie en dementie. Met hypnose kun je een spastische darm tot rust brengen. En de neuronen in de buik laten dezelfde degeneratieve afwijkingen zien als die in de hersenen bij de ziekte van Parkinson - maar zijn wel veel eenvoudiger toegankelijk voor onderzoek. Bovendien wordt Parkinson nu vaak pas vastgesteld als de schade aan de hersenen ver voortgeschreden is, omdat dan pas de motorische symptomen optreden. Een darmbiopt zou bij wijze van spreken zelfs preventief ingezet kunnen worden.

De documentaire laat de verschillende onderzoekers in hun eigen taal en over hun eigen aandachtsgebied aan het woord. Het levert een fascinerende kaleidoscoop op van soms van enthousiasme letterlijk huppelende wetenschappers, grappige animaties en fraaie beelden op. Met een intrigerende ondertoon die je aan het denken zet. Met je hoge hersenen dus.



Fotocredits: still uit "Le ventre, notre deuxième cerveau"
Dit artikel afdrukken