Tot mijn grote plezier reageerde Remko Kuipers positief op de suggestie om de Nederlandstalige samenvatting van zijn proefschrift 'Fatty acids in human evolution' in PDF-vorm aan het publiek ter beschikking te stellen. Kuipers promoveerde gisteren in Groningen op een onderzoek dat op zowel theoretische als empirische basis een plausibel en omvattend denkraam biedt om de verbanden tussen ons eetpatroon en welvaartsziekten te verklaren. Zijn conclusie luidt: we eten teveel graanproducten. Ons lichaam is daar niet op gebouwd en gaat daardoor gebreken vertonen.
De eerste paragraaf van de samenvatting luidt:
"Via de nieuwsmedia krijgen we vrijwel dagelijks informatie over nieuw ontdekte erfelijke “afwijkingen” waarbij niet zelden wordt gesuggereerd dat deze “afwijkingen” ten grondslag liggen aan de belangrijkste chronische ziektes waarmee we in de Westerse maatschappij te maken hebben, zoals suikerziekte (diabetes mellitus type 2), hart en vaatziekte, bepaalde vormen van kanker en degeneratieve ziektes van de hersenen, bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer. Vaak eindigt zo’n bericht met de boodschap die in essentie neerkomt op: “Het is momenteel nog te vroeg, maar over een aantal jaren zullen nieuwe geneesmiddelen op de markt verschijnen die deze foute genen tot de orde zullen roepen”. Het betreft één van de vele voorbeelden van hoe hoog gespannen onze verwachtingen zijn van het onderzoek van ons genoom. Ook van hoezeer we gefocusseerd zijn op het genezen van welvaartsziektes en hoe weinig we aan de preventie hiervan doen. Merkwaardigerwijs is nagenoeg iedereen het er eveneens over eens dat “Preventieve Geneeskunde” de beste vorm is van Geneeskunde. Het verrichten van genetisch onderzoek is echter “sexy” en daar hebben we veel geld voor over in de vorm van subsidie. Onderzoek naar preventie is daarentegen moeizaam: het proces op weg naar de bovengenoemde welvaartsziektes strekt zich uit over tientallen jaren en zolang wachten om te zien of een leefstijlverandering zijn nut bewijst is nagenoeg onuitvoerbaar en onbetaalbaar. Bovendien zijn interventies in onze leefstijl doorgaans niet te patenteren, treden we bij voorkeur niet teveel in de privacy van een ander, en lijden we aan de mismoedige gedachte dat “mensen toch niet willen afvallen en ook al niet willen stoppen met roken als je ze op de gevaren wijst”."
Download hier de volledige PDF van het Nederlandstalige samenvatting van Remko Kuipers proefschrift 'Fatty acids in human evolution: contribution to evolutionary medicine' (verdedigd op 26 maart jl. aan het UMCG in Groningen).
Foto: Remko Kuipers, credits: Ringel Goslinga voor het VSB Fonds
Dit artikel afdrukken
"Via de nieuwsmedia krijgen we vrijwel dagelijks informatie over nieuw ontdekte erfelijke “afwijkingen” waarbij niet zelden wordt gesuggereerd dat deze “afwijkingen” ten grondslag liggen aan de belangrijkste chronische ziektes waarmee we in de Westerse maatschappij te maken hebben, zoals suikerziekte (diabetes mellitus type 2), hart en vaatziekte, bepaalde vormen van kanker en degeneratieve ziektes van de hersenen, bijvoorbeeld de ziekte van Alzheimer. Vaak eindigt zo’n bericht met de boodschap die in essentie neerkomt op: “Het is momenteel nog te vroeg, maar over een aantal jaren zullen nieuwe geneesmiddelen op de markt verschijnen die deze foute genen tot de orde zullen roepen”. Het betreft één van de vele voorbeelden van hoe hoog gespannen onze verwachtingen zijn van het onderzoek van ons genoom. Ook van hoezeer we gefocusseerd zijn op het genezen van welvaartsziektes en hoe weinig we aan de preventie hiervan doen. Merkwaardigerwijs is nagenoeg iedereen het er eveneens over eens dat “Preventieve Geneeskunde” de beste vorm is van Geneeskunde. Het verrichten van genetisch onderzoek is echter “sexy” en daar hebben we veel geld voor over in de vorm van subsidie. Onderzoek naar preventie is daarentegen moeizaam: het proces op weg naar de bovengenoemde welvaartsziektes strekt zich uit over tientallen jaren en zolang wachten om te zien of een leefstijlverandering zijn nut bewijst is nagenoeg onuitvoerbaar en onbetaalbaar. Bovendien zijn interventies in onze leefstijl doorgaans niet te patenteren, treden we bij voorkeur niet teveel in de privacy van een ander, en lijden we aan de mismoedige gedachte dat “mensen toch niet willen afvallen en ook al niet willen stoppen met roken als je ze op de gevaren wijst”."
Download hier de volledige PDF van het Nederlandstalige samenvatting van Remko Kuipers proefschrift 'Fatty acids in human evolution: contribution to evolutionary medicine' (verdedigd op 26 maart jl. aan het UMCG in Groningen).
Foto: Remko Kuipers, credits: Ringel Goslinga voor het VSB Fonds
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 mei krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Wie Remko Kuipers wil horen (een Nederlandse losse presenteerwijze voor een aan een Amerikaanse stijl - en dus slechts schijnbaar los (Amerikanen bouwen hun presentaties helemaal op effect) - gewend publiek; ik hoorde er her en der wat kritiek op), kan hem hier beluisteren op het jongste Ancestral Health Symposium.
Interessant proefschrift. De voordelen van een meer sobere, onbewerkte voeding worden steeds duidelijker. Ik ben het er echter niet mee eens dat binnen deze voeding ook plaats is voor vlees (of vis). Vooral vanuit ethische overwegingen, waar volgens mij in dit proefschrift geen woord over gerept wordt. In de tweede plaats uit milieu- en gezondheidsoverwegingen.
Volgens mij is de conclusie dan ook niet dat we lekker vlees moeten blijven eten, en vooral veel meer vis moeten eten. Hogere visconsumptie is catastrofaal voor de vispopulatie (bij vangst) of het welzijn van de vis (bij kweek). Vissen bevatten omega-3 vetzuren, omdat zij algen eten (uit de zee, of uit het vissenvoer). Een veel eenvoudigere en duurzame oplossing is daarom om niet de vis, maar de alg te eten. Er bestaan al capsules met n-3 vertzuren, gewonnen uit algen. Veel zeewiersoorten zijn zeer rijk aan omega-3 vetzuren en bevatten bovendien hoogwaardige eiwitten. Het kost kilo's plantaardig eiwit om een kilo dierlijk eiwit te produceren. Het direct zelf etenv an dit plantaardig eiwit is veel duurzamer, en met gebruik van zeewier , is de investering in zeewier is hier ook nog eens geen landbouwgrond voor nodig. Het mooie is ook dat we op die manier welliswaar niet niet zo gaan eten als de Afrikanen, maar er wel voor zorgen dat diezelfde Afrikanen ook voldoende voedsel hebben. We kunnen uit plantaardige of algea bronnen namelijk veel meer hoogwaardige voeding produceren, met minder land, en zo met gemak de hele wereld voeden (ook in 2050, als er 9 miljard mensen zijn).
(Lees binnenkort ook op DutchWeedburger.com, een project en campagne ter promotie van duurzame eiwitbronnen.)
Persoonlijk ben ik redelijk overtuigd van de bevindingen van Willett en collega's in hun recente 'vleesstudie'. Observationeel onderzoek kan verbanden aantonen, en in dit geval vind ik het aannemelijk dat dit verband causal zal zijn, aangezien er met vrij veel verstoordende variabelen rekening is gehouden.
@Robert: Ik weet niet of deze mevrouw Zoë Harcombe weet waar ze het precies over heeft (ook aangezien ze de betrouwbaarheidsintervallen volledig links laat liggen). Ik ontdek zelf geen fouten in de gepresenteerde hazard ratio's. De getallen die Harcombe op een rijtje zet zijn ongecorrigeerde ratio's, die bijvoorbeeld geen rekening houden met de leeftijd van de personen. Zoals je op je klompen aanvoelt is leeftijd nogal een belangrijke voorspeller van sterfte. Wat het multivariate model ons vertelt is dat er een dosis respons relatie bestaat tussen vleesconsumptie en sterfte, zelfs wanneer men er rekening mee houdt dat vleeseters ook meer roken, zwaarder zijn, meer alcohol drinken, minder actief zijn, vaker diabetes, hoog cholesterol en hypertensie hebben, hogere energieiname hebben en minder groenten en fruit eten. De oorzaak kan nog bij een andere factor liggen, maar het lijkt erop dat vlees wel degelijk een rol speelt in het risoco op vroegtijdige sterfte.
Ik wil ook even iets kwijt over rood vlees. Het ene rode vlees is het andere niet.
Je kan rood vlees eten uit de bioindustrie, maar je kan ook rood vlees eten van 100% grasgevoerde dieren. De laatste heeft een veel betere omega3:omega6 verhouding. Zelf rauw eten van dit grasgevoerde vlees is geen probleem en vermoedelijk nog gezonder.
@Otto: Ik heb op diverse forums discussies gelezen waarin de resultaten uit de "Nurses' Health Study" en de "Health Professionals Follow Up Study" - m.b.t. het effect van rood vlees op het risico op vroegtijdig overlijden - werden aangevallen. Wat me opvalt is dat resultaten uit observationeel onderzoek gemakkelijk worden afgedaan als "correlatie is geen causatie". Misschien is dat zo, maar een consistent effect uit observationeel onderzoek lijkt mij persoonlijk toch een aardig sterke aanwijzing en gerandomiseerd onderzoek gaat er mogelijk nooit komen.
Over het algemeen is de kritiek op voorgenoemde resultaten totaal niet onderbouwd. Er worden allerlei suggesties gemaakt waarom de resultaten mogelijk niet betrouwbaar zijn. Maar het is niet aan te tonen dat de resultaten ook daadwerkelijk anders zouden zijn indien rekening zou worden gehouden met de theoretische kritiek die wordt geuit. Critici stellen dat rood vlees vaak wordt gegeten op een wit broodje en concluderen daar simpelweg uit dat het effect dús is veroorzaakt door het witte brood. Hierbij wordt niet gerefereerd aan onderzoek dat laat zien dat een hoge consumptie van wit brood/bewerkte granen het risico op vroegtijdig overlijden verhoogt.
Wat de critici vergeten te vermelden, is dat alle 6 typen rood vlees het risico op vroegtijdig overlijden significant verhoogden (1). Ik weet niet hoeveel Amerikanen wit brood bij de hoofdmaaltijd eten, maar ook consumptie van "rund-, varkens- en lamsvlees als hoofdmaaltijd" verhoogde het risico op vroegtijdig overlijden significant. Zowel bij mannen als vrouwen.
Er is één punt van kritiek dat ik niet kan interpreteren. Het staat in een van je linkjes (2). De schrijfster loopt te goochelen met de Relative Risks en stelt dat deze incorrect zijn. Ik zou het op prijs stellen Als Remco of dhr. Seidell hier even naar wil kijken en kan bevestigen of ontkrachten of de schrijfster gelijk heeft. Het betreft hier het stukje tekst bij "Table 2".
Er wordt gezegd dat vleeseter minder bewogen, een hogere BMI hadden en vaker rookten. Hierbij "vergeet" ze te zeggen dat wel wetenschappelijk is gecorrigeerd voor deze variabelen.
Ik vraag me af of je theorie over transvetten het effect kan verklaren. Zowel bewerkt als onbewerkt vlees verhoogde het risico. Transvetten verhogen mogelijk het risico op hartziekten, maar er is geen bewijs dat het risico op totale hart- en vaatziekten stijgt (3). Verder ben ik nog geen onderzoek tegengekomen dat laat zien dat transvetten het risico op vroegtijdig overlijden verhogen.
Je hebt het over volkoren graanproducten vs groenten/fruit/vis/noten. Wie zegt dat de anti-oxidanten die je noemt verantwoordelijk zijn voor de gezondheidseffecten van deze voedingsmiddelen. Zoals Remco ook aangeeft, bevatten voedingsmiddelen legio nutriënten. De wetenschap heeft nog geen idee wat deze stoffen doen in het menselijk lichaam en de interactie tussen deze stofjes is al helemaal niet onderzocht. Dit is een reden waarom ik observationeel onderzoek toch hoog inschat: Het gaat voorbij aan theorieën over nutriënten en werkingsmechanismen binnen het lichaam.
Prospectief onderzoek laat vrij consistent zien dat volkoren graanproducten het risico op diabetes (4), hart- en vaatziekten (5) en kanker van de dikke darm/endeldarm (6) verlaagt.
Referenties:
1) Pan A. Red Meat Consumption and Mortality: Results From 2 Prospective Cohort Studies. Arch Intern Med. 2012 Mar 12. [Epub ahead of print]. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/22412075
2) Harcombe Z. Red meat & mortality & the usual bad science. http://www.zoeharcombe.com/2012/03/red-meat-mortality-the-usual-bad-science/
3) Hoenselaar R. Transvetten uit geharde plantaardige oliën verhogen misschien het risico op hartziekten. Transvetten uit zuivel en vlees lijken dit niet te doen. http://voedingengezondheid.com/transvet-hart-en-vaatziekten.html
4) de Munter JS. Whole grain, bran, and germ intake and risk of type 2 diabetes: a prospective cohort study and systematic review. PLoS Med. 2007 Aug;4(8):e261. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC1952203/?tool=pubmed
5) Mellen PB. Whole grain intake and cardiovascular disease: a meta-analysis. Nutr Metab Cardiovasc Dis. 2008 May;18(4):283-90. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pubmed/17449231
6) Aune D et al. Dietary fibre, whole grains, and risk of colorectal cancer: systematic review and dose-response meta-analysis of prospective studies. BMJ. 2011 Nov 10;343:d6617. doi: 10.1136/bmj.d6617. http://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3213242/?tool=pubmed
@Robert: over het grote recente onderzoek over rood vlees en sterfte, daarover heb ik meerdere analyses gelezen waardoor ik sowieso twijfels krijg of je überhaupt zoveel kan zeggen dat het iets met je doet. Er zijn zoveel factoren die mee kunnen spelen die de grootste vinger in de pap hebben; alleen al het feit dat het voor de studie niet uitmaakt of je nu een hamburger bij de Mac eet met een MacSalad, patat (wordt ook als een groente beschouwd) en een colaatje, of thuis een biologische hamburger met veel groenten en een bakje yoghurt, daarvan gaan mijn wenkbrauwen omhoog. Helemaal aangezien er tot bijna het laatste meetmoment transvetten gebruikt werden bij de Mac (McD heeft besloten om vanaf 2003 te gaan minderen met transvetten in de VS). Dit alleen al is een grote factor die roet in het eten kan gooien om betrouwbare resultaten te krijgen.
Overigens, nu raak ik wel benieuwd naar welke bronnen je hebt die aantonen dat volkoren producten allerlei ziekten kan voorkomen. Mijn idee van graanproducten is dat ze vervangen kunnen worden door groenten/fruit/vis/noten zodat je onder de eindstreep meer vitaminen/mineralen/anti-oxidanten binnenkrijgt dan als je groenten/fruit/vis/noten voor een deel zou vervangen door volkoren producten. En met de grotere hoeveelheid van deze micronutriënten heb je minder kans slachtoffer te worden van de Westerse ziekten. Als de bronnen aangeven dat het vervangen van bagels/gesuikerde muesli of cornflakes/bruin of witbrood door volkoren producten gezondheidsvoordelen oplevert, dan geloof ik dat weer graag.
Maar goed, dit is allemaal een beetje gespeculeer van mijn kant (vanwege bepaalde onderzoeken die ik gelezen heb) en ik ben dus benieuwd naar de door jou bedoelde onderzoeken en sta open voor nieuwe inzichten. :)