Kort 23 feb in de Media

Onderzoekers van de Duke University denken met nieuw onderzoek op ratten te hebben aangetoond dat blootstelling aan vervuilde lucht het risico op obesitas en diabetes verhoogt.

Om het effect van vervuilde lucht op de gezondheid te kunnen onderzoeken, plaatsten de onderzoekers zwangere ratten en hun nakomelingen in twee verschillende kamers. De ratten in de ene kamer ademden buitenlucht in die afkomstig was uit Bejing. De kamer waarin de andere ratten zaten bevatte een luchtfilter dat de meeste vervuilde deeltjes uit de lucht haalde.

Na 19 dagen had de groep die blootgesteld was aan de vervuilde lucht uit Bejing een hoger gehalte (50%) slecht cholesterol in hun bloed, hoger trigliceridenwaarden (46%) en een hoger totaal cholesterolniveau (97%). Deze factoren verhogen de kans op obesitas en diabetes.

De mannelijke ratten die blootgesteld waren aan de vervuilde lucht werden 18% zwaarder dan de mannelijke ratten in de andere groep. De vrouwelijke ratten waren aan het eind van de 19 dagen 10% zwaarder. De longen en levers van de ratten uit de groep met de vervuilde lucht waren zwaarder en vertoonde een toegenomen mate van weefselontsteking. De ratten die de vervuilde lucht uit Bejing ademden hadden bovendien een verhoogde insulineresistentie. Insulineresistentie is een indicatie voor een sterk vergroot risico op het ontwikkelen van diabetes type 2.

Hoewel onderzoek op ratten niet zomaar naar mensen mag worden vertaald, merkt een van de onderzoekers op dat dezelfde bevindingen bij mensen "de dringende behoefte aan minder luchtvervuiling zouden ondersteunen, gegeven de groeiende last van obesitas in onze sterk vervuilde wereld."

Een 'roofbacterie' kan een alternatief zijn voor antibiotica. Een internationaal onderzoeksteam meldt de ontdekking van een dergelijke rover en de verdedigingsmechanismen daartegen van de algemeen voorkomende E.coli bacteriën.

De eerste verdedigingslinie tegen ziekmakende bacteriën is ons immuunsysteem. Als dat onvoldoende krachtig is, moeten we terugvallen op antibiotica. De toenemende antibioticaresistentie noopt echter tot alternatieven.

Een internationaal team van Israëlische en Nederlandse onderzoekers richtte zich daarvoor op het Bdellovibrio bacteriovorus, een bacteriedodend virus dat zich 10 keer zo snel kan verplaatsen als E.coli. "B. bacteriovorus doodt bacteriën op een heel andere manier dan klassieke antibiotica. Dit soort 'roof'-bacteriën kan in de toekomst mogelijk een alternatief voor antibiotica bieden", zegt onderzoeksleider Daniël Koster.

De wetenschappers zochten uit hoe E.coli kan overleven in de buurt van zo'n effectieve rover. Ze bouwden een nano-omgeving van 85 aparte 'kamertjes' (elk 100x100x15 micrometer), verbonden door een smal kanaal, en een even grote 'open ruimte', zonder het kanaal. In de open ruimte maakte de E.coli geen kans tegen de snelle predator. Maar in de gefragmenteerde ruimte bleek de E.coli verrassend goed in staat te zijn een levensvatbare populatie te handhaven. "Het lijkt er op dat groepjes E.coli 'zich verstoppen' in de vele hoekjes van de gefragmenteerde ruimte. Daar vormen ze biofilms die waarschijnlijk afdoende bescherming bieden tegen B. bacteriovorus. Dat is een belangrijk nieuw inzicht, omdat de bacteriën in een natuurlijke omgeving, zoals de bodem of onze darmen, ook in een gefragmenteerde ruimte leven."

Koster besluit: "In de toekomst kunnen we mogelijk roofbacteriën genetisch modificeren zodat zij specifiek schadelijke bacteriën aanvallen en gunstige met rust laten. B. bacteriovorus zou wel eens selectiever kunnen werken dan de antibiotica die we momenteel gebruiken, zodat een anti-bacteriële behandeling misschien niet meer de hele darmflora, die zo belangrijk is voor onze gezondheid, uitroeit."

Snoepfabrikant Mars haalt in Nederland en Duitsland miljoenen repen terug. In Duitsland werden in een reep stukjes plastic aangetroffen.

Mars haalt daarom alle chocoladerepen van de merken Mars, Snickers, Milky Way Mini, Celebrations en Mini Mix terug uit de winkels. De Nederlandse repen komen uit de Marsfabriek in Veghel, de Duitse uit de fabriek in het Duitse Viersen. Het gaat om repen met houdbaarheidsdata tussen 19 juni 2016 en 8 januari 2017.

Om hoeveel repen het gaat, is onbekend. De Duitse fabriek produceert dagelijks 10 miljoen snacks. Mars kon niet zeggen of het om de grootste recall uit de geschiedenis van de chocoladefabrikant gaat. In Nederland werkt Mars nauw samen met de NVWA om de repen van de betreffende productiedata zo snel en volledig mogelijk uit de handelsketen te halen. Consumenten kunnen hun product voor 31 maart kosteloos terugsturen naar Mars.

Wie vlees mindert en regelmatig alternatieve eiwitten eet, krijgt geen tekort aan kwalitatief goede eiwitten. Dat concludeert het Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) op basis van een onderzoek naar voedingsmiddelen met nieuwe eiwitbronnen.

Eiwitten zijn een belangrijke bouwstof voor het lichaam. In een gangbaar Nederlands voedingspatroon halen consumenten het grootste deel van hun eiwitten uit vlees, zuivel en ei. Die dierlijke eiwitbronnen hebben echter een ongunstige impact op het milieu en zullen in de toekomst minder beschikbaar zijn. Daarom groeit het belang van alternatieve eiwitbronnen, zoals soja of algen.

Het RIVM onderzocht of de overstap naar voedingsmiddelen met nieuwe eiwitbronnen gevolgen heeft voor de hoeveelheid eiwitten die we binnenkrijgen en de kwaliteit daarvan.

De onderzoekers constateren dat de eiwitten in de nieuwe eiwittenbronnen iets minder goed door het lichaam worden opgenomen of een minder gunstige samenstelling aan aminozuren hebben. Maar omdat vrijwel niemand uitsluitend nieuwe eiwitbronnen gebruikt en het Nederlandse voedingspatroon meer dan genoeg traditionele eiwitten biedt, blijven we genoeg hoogwaardige eiwitten binnenkrijgen.

Het onderzoek spitste zich toe op producten die al in de winkel verkrijgbaar zijn, zoals soja en lupine als vlees- of zuivelvervanger. Daarnaast onderzocht het RIVM insecten (meelwormen en sprinkhanen), algen en zelfs het kweekvlees dat nog niet te koop is. Insecten worden inmiddels toegepast in snacks. Algenmeel wordt in brood verwerkt.

Bij de nieuwe voedingsmiddelen speelt, naast de hoeveelheid en kwaliteit eiwitten die ze bevatten, ook hun veiligheid een rol. Voedingsmiddelen met nieuwe eiwitbronnen kunnen onder de EU-Verordening voor Nieuwe Voedingsmiddelen (novel foods) vallen. De wet eist dat eerst moet worden vastgesteld dat ze veilig zijn voor ze commercieel op de markt mogen worden gebracht.

Al eerder constateerde het RIVM dat ook kinderen in de groei geen last hebben van minder dierlijk eiwit. Om precies dezelfde redenen als de zojuist genoemde.

In de Spaanse olijvenstreek Extramadura is de afgelopen maanden door georganiseerde bende's al een half miljoen kilo olijven gestolen.

De dieven komen 's nachts met een lege vrachtwagen naar de vaak afgelegen olijfboomgaarden gereden en plukken in een paar uur voor tienduizenden euro's aan olijven bij elkaar. De Spaanse politie nam al 120.000 kilo gestolen olijven in beslag en arresteerde 171 mensen op verdenking van diefstal. Spanje is de grootste producent en exporteur van olijfolie ter wereld en levert tussen een derde en de helft van de jaarlijkse wereldproductie.

“Dit jaar was de oogst erg goed en is ook het aantal diefstallen gestegen”, aldus een olijfboer, die niet bij de pakken neerzit en met een aantal collega's buurtpatrouilles organiseert. Olijvendiefstallen zijn de afgelopen jaren steeds vaker voorgekomen. De goede oogst en hoge prijzen brengen mensen op het idee.

Niet alleen olijven zijn gewild, ook andere boeren kampen met diefstallen uit hun velden of boomgaarden. Zo werden in Andalusië al verschillende amandeldieven aangehouden en stalen onverlaten rond Valencia tienduizenden kilo's sinaasappelen.

Als de wereld onverhoopt door een ramp getroffen wordt, kun je maar het beste een supermarkt induiken. Daar is voldoende eten en drinken beschikbaar om 1 volwassene 55 jaar in leven te houden, ontdekte de Britse wetenschapper Lewis Dartnell. Hij onderzocht hoe Britten kunnen overleven als de apocalyps zich aandient.

Darnell berekende op basis van de verhouding tussen kort en lang houdbaar voedsel en de aanwezige hoeveelheid drinkwater in de gemiddelde Britse super dat 1 persoon het in zo'n super 55 jaar zou kunnen volhouden.

Dartnell ontdekte ook dat ongeveer een derde van de Britse bevolking een 'noodgevallentas' heeft klaarstaan voor het geval zich een ramp voordoet. Daarin zou 61% voedsel doen, 53% medicijnen en 47% een mobiele telefoon. Essentiële overlevingsinstrumenten als lucifers of een plastic waterfles stonden minder hoog op het lijstje, bij respectievelijk 22% en 10%. Weinig mensen weten dat je in een plastic fles water kunt desinfecteren door de fles eenvoudig aan zonlicht bloot te stellen.

Volgende maand presenteert Dartnell zijn bevindingen tijdens The Big Bang UK Young Scientists and Engineers Fair in Birmingham.

Kweekvis en wilde vis kunnen binnen 1 generatie al op honderden punten in hun DNA verschillen. Dat toonden onderzoekers van de Oregon State University aan met een onderzoek naar de steelhead trout salmon, de regenboogforel.

Wetenschappers vermoedden al dat genetische verschillen zich snel zouden voordoen omdat er aanwijzingen waren dat vis in een kweeksysteem zich snel aanpast aan leven in een beperkte ruimte met veel soortgenoten. "We hebben vastgesteld dat er veel genen betrokken zijn bij wondheling, het immuunsysteem en metabolisme en dit past bij het idee dat de eerste levensfasen in een kweekomgeving snelle aanpassing aan het leven in dichtbevolkte omstandigheden met zich meebrengen", zegt onderzoeksleider Mark Christie.

Het onderzoek, verschenen in Nature Communications, beslecht dat pleit definitief. Vergelijking van het nageslacht van eerste-generatie vis uit een kwekerij en uit het wild, leverde 736 genetische verschillen op.

Volgens de onderzoekers is een viskwekerij een "kunstmatige omgeving die een hoge natuurlijke selectiedruk met zich meebrengt". Vis in kweeksituaties zet z'n evolutie als het ware in de hoogste versnelling.

Voor het eerst is in kaart gebracht hoe erg het gesteld is met antibioticaresistentie in China. Wetenschappers van de Fudan University van Shanghai stelden vast dat kinderen in de provincie Jiangsu in hoge mate blootgesteld zijn aan antibiotica in besmet voedsel en drinkwater.

Het onderzoek richtte zich op 21 veelgebruikte antibiotica, inclusief antibiotica die in de dierhouderij worden gebruikt. In 1 op de 3 onderzochte kinderen troffen de wetenschappers antibiotica aan. In een groep van 505 schoolkinderen in Shanghai, troffen de wetenschappers bij 80% van de kinderen sporen van ten minste 1 antibioticum aan.

In China schrijven artsen veel meer antibiotica voor dan door de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) wordt aangeraden.

Twee derde van de Chinezen is er van overtuigd dat antibiotica helpt bij verkoudheid en griep en een derde gelooft dat ze helpen bij hoofdpijn, schrijft Reuters. In 2013 gebruikte China circa 162.000 ton antibiotica, ongeveer net zoveel als de rest van de wereld. Meer dan 50.000 ton kwam terecht in China's waterwegen en bodem. De WHO maakt zich ernstig zorgen over de oprukkende antibioticaresistentie die hiermee gepaard gaat.

Emotie-eten speelt een grote rol in de obesitasepidemie in Australië. Onderzoek van Cambridge Health Plan laat zien dat 83% van de mensen met overgewicht of obesitas eet onder invloed van emoties. Met name stress en depressie hebben een grote invloed op het eetgedrag.

In Australië heeft 71% van de mannen overgewicht of obesitas en is van de vrouwen 53% te zwaar. Al jaren probeert de overheid mensen te stimuleren op gezond gewicht te komen door de boodschap ‘eet minder, beweeg meer.’ Volgens psycholoog Ali Dale is dit technisch gezien juist, maar te simplistisch. “De boodschap is niet effectief; er speelt veel meer mee dan alleen minder eten en meer bewegen. Als het zo eenvoudig was, zouden we niet voor de uitdagingen staan die nu spelen. Er moet meer besef komen dat onze relatie met voeding complexer is.”

Volgens Dale komen mensen door het emotie-eten in de vicieuze cirkel van obesitas terecht. “Als je te zwaar bent, scheidt je lichaam hormonen af waardoor je meer zin krijgt in vet en suikerrijk voedsel. Als je dat eet, neem je nog meer toe in gewicht. Door de gevolgen hiervan kan je je slechter gaan voelen waardoor je weer meer gaat eten.” Het onderkennen van emotie-eten is volgens Dale de eerste stap naar het ontwikkelen van strategieën om hiermee om te gaan.

De Britse econoom Ben Richardson van de University of Warwick roept de overheid op tot strenge maatregelen voor een beter voedselbeleid ten aanzien van suiker. “Om een eerlijker voedingssysteem te ontwikkelen hebben we een holistische aanpak van voedingsbeleid nodig. Deze aanpak verbindt wat we eten met wat we verbouwen en gezondheidsproblemen aan sociale rechtvaardigheid,” staat te lezen in zijn paper Sugar Shift: Six Ideas for a Healthier and Fairer Food System.

In het rapport pleit hij onder meer voor een suikertaks. Richardson wil de voedingsindustrie bovendien verplichten om mensen te stimuleren tot een gezond en duurzaam eetpatroon. Verder stelt hij voor dat wanneer een voedingsproducent een financiële bijdrage levert aan sportactiviteiten en eetprogramma’s, het merk niet vermeld wordt.

Voorts wil Richardson in reclames meer mensen met verschillende lichaamsbouw zien, pleit hij voor kleinschalige landbouw, een eerlijk loon en een wereldwijde aanpak van de toenemende suikerconsumptie in arme landen.

Richardsons aanbevelingen kwamen tot stand na interviews met mensen die werken in de suikerindustrie en de lokale overheid.