Dat zegt Jaap Seidell. Hij is public health specialist, hoogleraar (VU Amsterdam), lid van de Nederlandse Gezondheidsraad en adviseur van internationale overheidsorganisaties.
De vraag 'wat is voedselbeleid?' staat centraal in Seidells gesprek met Dick Veerman in Café Weltschmerz.
Jaap Seidell legt uit wat public health als wetenschap is: volksgezondheidsonderzoek. Het vak onderscheidt zich van het werk dat stofjesonderzoekers doen. Voedingswetenschappers die bij voorbeeld de werking van vetzuren of koolhydraten proberen te ontrafelen willen daarmee individuen kunnen helpen om gezonder te eten of bijvoorbeeld hun risico op een tweede hartinfarct te verminderen. Volksgezondheidsmensen kijken naar de totale context en stellen vast welke contexten meer of minder gezonde mensen opleveren. Hoewel aannemelijk is dat volksgezondheidsaanpakken aanzienlijk meer gezondheidswinst opleveren, gaan toch bijna alle onderzoeksgelden naar stofjesonderzoek, zegt Seidell. Dat is merkwaardig, want wie de omgeving zo inricht dat mensen eten en leven op een manier die past bij hun soort, vermijdt immers problemen.
Toch kiezen we niet voor die public health-aanpak. Het antwoord moet volgens Seidell gezocht worden in de Verlichting. Het individu en zijn zogenaamd bewuste en zelfgemaakte keuzen kwamen daarin centraal te staan. Daarom richten we ons op het ontdekken hoe het individu het best kan leven en zichzelf moet sturen. We zijn gaan denken en belangrijk gaan vinden dat ieder mens zijn eigen verantwoordelijkheid neemt en dat moet kunnen.
Dat mensbeeld strookt echter niet met onze biologische aard, zegt Seidell stellig. We worden sterk bepaald door onze omgeving en zijn veel minder vrij dan we graag zouden willen geloven. Dagelijks worden we door onze omgeving verleid om ons te gedragen zoals die omgeving het ons dwingend oplegt. We nemen dagelijks 200 geheel automatische voedselbeslissingen. We zijn volgens Seidell ons brein en niet de rationele individuen die eigen keuzen maken, zoals ook neuroloog Dick Swaab zegt.
Vanuit die gedachte is het een kleine stap naar wat voedselbeleid betekent. Het is aanpak die verandering van onze leefomgeving en het leven van mensen daarbinnen nastreeft. Het impliceert een grote zorgplicht van de samenleving naar individuen in plaats van omgekeerd. Het dominante denkmodel van de mens als autonoom individu is aan revisie toe, zegt Jaap Seidell. Omdat het individu met zijn autonome keuzes en keuzevrijheid centraal staat in niet alleen ons zelfbeeld, maar ook diepgaand ten grondslag ligt aan de inrichting van onze samenleving, zijn aanpassingen van die inrichting nodig.
We worden dik, ziek, ongelijk en ongelukkig door onze vanuit een individualistisch mensbeeld ingerichte samenleving. Voedselbeleid kan die dikte omkeren, maar is slechts een onderdeel van een grotere maatschappelijke verandering die Seidell nodig acht.
Seidell opent het perspectief op een andere samenleving vanuit een nieuw mensbeeld. Het oude stamt uit het tijdperk van de Verlichting. Het is inmiddels zo'n 250 jaar oud en heeft de gedachte dat we rationele en autonome wezens zijn die individuele keuzen kunnen en moeten maken diep verankerd in alle aspecten van de samenleving. Het nieuwe beeld dat Seidell ervoor in de plaats wil stellen kan voor 'socialistisch' worden versleten, maar zou wat hem betreft eerder als biologisch - passend bij onze aard - moeten worden gezien.
Voedselbeleid, zegt Seidell, is een eerste stap op weg naar gelukkigere en gezondere mensen in een socialer samenlevingsmodel.
Wanneer en waar moeten we daarmee beginnen? Vroeg in het leven, vindt Seidell. Daar worden we namelijk grotendeels geprogrammeerd voor de rest van ons leven. Voorzover thuis die plek niet is, is juist het onderwijs de plek waar mensen eet- en andere leefvaardigheden moeten opdoen.
Dit artikel afdrukken
Jaap Seidell legt uit wat public health als wetenschap is: volksgezondheidsonderzoek. Het vak onderscheidt zich van het werk dat stofjesonderzoekers doen. Voedingswetenschappers die bij voorbeeld de werking van vetzuren of koolhydraten proberen te ontrafelen willen daarmee individuen kunnen helpen om gezonder te eten of bijvoorbeeld hun risico op een tweede hartinfarct te verminderen. Volksgezondheidsmensen kijken naar de totale context en stellen vast welke contexten meer of minder gezonde mensen opleveren. Hoewel aannemelijk is dat volksgezondheidsaanpakken aanzienlijk meer gezondheidswinst opleveren, gaan toch bijna alle onderzoeksgelden naar stofjesonderzoek, zegt Seidell. Dat is merkwaardig, want wie de omgeving zo inricht dat mensen eten en leven op een manier die past bij hun soort, vermijdt immers problemen.
Seidell opent het perspectief op een nieuw mensbeeld. De Verlichting schat ons verkeerd inGeen rationeel individu
Toch kiezen we niet voor die public health-aanpak. Het antwoord moet volgens Seidell gezocht worden in de Verlichting. Het individu en zijn zogenaamd bewuste en zelfgemaakte keuzen kwamen daarin centraal te staan. Daarom richten we ons op het ontdekken hoe het individu het best kan leven en zichzelf moet sturen. We zijn gaan denken en belangrijk gaan vinden dat ieder mens zijn eigen verantwoordelijkheid neemt en dat moet kunnen.
Dat mensbeeld strookt echter niet met onze biologische aard, zegt Seidell stellig. We worden sterk bepaald door onze omgeving en zijn veel minder vrij dan we graag zouden willen geloven. Dagelijks worden we door onze omgeving verleid om ons te gedragen zoals die omgeving het ons dwingend oplegt. We nemen dagelijks 200 geheel automatische voedselbeslissingen. We zijn volgens Seidell ons brein en niet de rationele individuen die eigen keuzen maken, zoals ook neuroloog Dick Swaab zegt.
Vanuit die gedachte is het een kleine stap naar wat voedselbeleid betekent. Het is aanpak die verandering van onze leefomgeving en het leven van mensen daarbinnen nastreeft. Het impliceert een grote zorgplicht van de samenleving naar individuen in plaats van omgekeerd. Het dominante denkmodel van de mens als autonoom individu is aan revisie toe, zegt Jaap Seidell. Omdat het individu met zijn autonome keuzes en keuzevrijheid centraal staat in niet alleen ons zelfbeeld, maar ook diepgaand ten grondslag ligt aan de inrichting van onze samenleving, zijn aanpassingen van die inrichting nodig.
Dat nieuwe beeld kan voor 'socialistisch' worden versleten, maar zou wat hem betreft eerder als biologisch - passend bij onze aard - moeten worden gezienEerste stap op weg naar een na-Verlichtingswereldbeeld
We worden dik, ziek, ongelijk en ongelukkig door onze vanuit een individualistisch mensbeeld ingerichte samenleving. Voedselbeleid kan die dikte omkeren, maar is slechts een onderdeel van een grotere maatschappelijke verandering die Seidell nodig acht.
Seidell opent het perspectief op een andere samenleving vanuit een nieuw mensbeeld. Het oude stamt uit het tijdperk van de Verlichting. Het is inmiddels zo'n 250 jaar oud en heeft de gedachte dat we rationele en autonome wezens zijn die individuele keuzen kunnen en moeten maken diep verankerd in alle aspecten van de samenleving. Het nieuwe beeld dat Seidell ervoor in de plaats wil stellen kan voor 'socialistisch' worden versleten, maar zou wat hem betreft eerder als biologisch - passend bij onze aard - moeten worden gezien.
Voedselbeleid, zegt Seidell, is een eerste stap op weg naar gelukkigere en gezondere mensen in een socialer samenlevingsmodel.
Wanneer en waar moeten we daarmee beginnen? Vroeg in het leven, vindt Seidell. Daar worden we namelijk grotendeels geprogrammeerd voor de rest van ons leven. Voorzover thuis die plek niet is, is juist het onderwijs de plek waar mensen eet- en andere leefvaardigheden moeten opdoen.
Nog 3
Je hebt 0 van de 3 kado-artikelen gelezen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Op 5 april krijg je nieuwe kado-artikelen.
Als betalend lid lees je zoveel artikelen als je wilt, én je steunt Foodlog
Lees ook
Ik vrees dat als we voedselbeleid zien als een min of meer autonoom onderdeel van de maatschappij elke poging tot verandering zal mislukken. Het is slechts een onderdeel van onze maatschappelijke context en zal vanuit een integrale context moeten worden benaderd. Zonder die integraliteit en een totaal benadering van de gewenste richting te beschrijven zal het naar mijn mening nooit gaan lukken. Voor "ons" voedsel en gezondheids gekken in de positieve zin van het woord is het het middelpunt van de oplossingsrichting, helaas voor een groter deel van de bevolking helemaal niet.
Martijn, wat zou het enge voor jou weg kunnen nemen?
Hans Pollemans #52
Als je het zo achter elkaar zet, klinkt het plots best wel eng: Ik heb wel vaker gedacht dat idealisten (zodra ze een 'het doel heiligt de middelen mentaliteit' krijgen) enger zijn dan pure machtswellustelingen.
“….een eerste stap op weg naar gelukkigere en gezondere mensen in een socialer samenlevingsmodel, waarbij dus niet meer “het individu met zijn autonome keuzes en keuzevrijheid centraal staat”.
Zo aan elkaar geplakt is het duidelijk.
Qua communicatie zijn Gates en Zuckerberg daar al in op zeer negatieve wijze in geslaagd. Ze bezitten inmiddels meer dominantie over het individuele brein dan Stalin c.s. ooit had.
Ook al gelukt qua energie-ethiek, waarbij de hele wereldbevolking ‘schuldig’ is, op een wijze die tal van vraagtekens plaatst.
En nu een socialer samenlevingsmodel starten vanuit de ‘food’-discipline ?
Dit is niet negatief bedoeld; ik vind het een interessante gedachte, maar er zitten ontegenzeggelijk gevaarlijke kanten aan.
Als je zo’n proces (hoe stelt Seidel zich dat voor ?) naar “gelukkigere en gezondere mensen in een socialer samenlevingsmodel” dominerend wilt begeleiden (aan die woorden kleeft de mislukking van veel sociale stromingen), kun je nooit alleen starten van uit de ‘food’ discipline….
Dat vraagt eerder om een totale mondiale herijking van de economie naar een meer geleid model.
Voor alle disciplines.
Conny Bergé zeker, ik vind dat de overheid veel meer verantwoordelijkheid heeft en moet nemen in het verbeteren van het voedselaanbod (dat zeg ik toch juist steeds?). Mijn visie daarop heb ik onlangs nog voor de overheid opgeschreven. Geleidelijk aan zie je bij de politiek, overheid en lokale overheden wat meer aandacht voor die verantwoordelijkheid maar er blijft een diepe kloof tussen het neoliberale beleid (waar Nederlanders ook massaal voor kiezen) en de taak die de overheid heeft op het terrein van gezondheidsbescherming.