De vraag 'wat is voedselbeleid?' staat centraal in Seidells gesprek met Dick Veerman in Café Weltschmerz.

Jaap Seidell legt uit wat public health als wetenschap is: volksgezondheidsonderzoek. Het vak onderscheidt zich van het werk dat stofjesonderzoekers doen. Voedingswetenschappers die bij voorbeeld de werking van vetzuren of koolhydraten proberen te ontrafelen willen daarmee individuen kunnen helpen om gezonder te eten of bijvoorbeeld hun risico op een tweede hartinfarct te verminderen. Volksgezondheidsmensen kijken naar de totale context en stellen vast welke contexten meer of minder gezonde mensen opleveren. Hoewel aannemelijk is dat volksgezondheidsaanpakken aanzienlijk meer gezondheidswinst opleveren, gaan toch bijna alle onderzoeksgelden naar stofjesonderzoek, zegt Seidell. Dat is merkwaardig, want wie de omgeving zo inricht dat mensen eten en leven op een manier die past bij hun soort, vermijdt immers problemen.

Seidell opent het perspectief op een nieuw mensbeeld. De Verlichting schat ons verkeerd in
Geen rationeel individu
Toch kiezen we niet voor die public health-aanpak. Het antwoord moet volgens Seidell gezocht worden in de Verlichting. Het individu en zijn zogenaamd bewuste en zelfgemaakte keuzen kwamen daarin centraal te staan. Daarom richten we ons op het ontdekken hoe het individu het best kan leven en zichzelf moet sturen. We zijn gaan denken en belangrijk gaan vinden dat ieder mens zijn eigen verantwoordelijkheid neemt en dat moet kunnen.

Dat mensbeeld strookt echter niet met onze biologische aard, zegt Seidell stellig. We worden sterk bepaald door onze omgeving en zijn veel minder vrij dan we graag zouden willen geloven. Dagelijks worden we door onze omgeving verleid om ons te gedragen zoals die omgeving het ons dwingend oplegt. We nemen dagelijks 200 geheel automatische voedselbeslissingen. We zijn volgens Seidell ons brein en niet de rationele individuen die eigen keuzen maken, zoals ook neuroloog Dick Swaab zegt.



Vanuit die gedachte is het een kleine stap naar wat voedselbeleid betekent. Het is aanpak die verandering van onze leefomgeving en het leven van mensen daarbinnen nastreeft. Het impliceert een grote zorgplicht van de samenleving naar individuen in plaats van omgekeerd. Het dominante denkmodel van de mens als autonoom individu is aan revisie toe, zegt Jaap Seidell. Omdat het individu met zijn autonome keuzes en keuzevrijheid centraal staat in niet alleen ons zelfbeeld, maar ook diepgaand ten grondslag ligt aan de inrichting van onze samenleving, zijn aanpassingen van die inrichting nodig.

Dat nieuwe beeld kan voor 'socialistisch' worden versleten, maar zou wat hem betreft eerder als biologisch - passend bij onze aard - moeten worden gezien
Eerste stap op weg naar een na-Verlichtingswereldbeeld
We worden dik, ziek, ongelijk en ongelukkig door onze vanuit een individualistisch mensbeeld ingerichte samenleving. Voedselbeleid kan die dikte omkeren, maar is slechts een onderdeel van een grotere maatschappelijke verandering die Seidell nodig acht.

Seidell opent het perspectief op een andere samenleving vanuit een nieuw mensbeeld. Het oude stamt uit het tijdperk van de Verlichting. Het is inmiddels zo'n 250 jaar oud en heeft de gedachte dat we rationele en autonome wezens zijn die individuele keuzen kunnen en moeten maken diep verankerd in alle aspecten van de samenleving. Het nieuwe beeld dat Seidell ervoor in de plaats wil stellen kan voor 'socialistisch' worden versleten, maar zou wat hem betreft eerder als biologisch - passend bij onze aard - moeten worden gezien.
Voedselbeleid, zegt Seidell, is een eerste stap op weg naar gelukkigere en gezondere mensen in een socialer samenlevingsmodel.

Wanneer en waar moeten we daarmee beginnen? Vroeg in het leven, vindt Seidell. Daar worden we namelijk grotendeels geprogrammeerd voor de rest van ons leven. Voorzover thuis die plek niet is, is juist het onderwijs de plek waar mensen eet- en andere leefvaardigheden moeten opdoen.


Dit artikel afdrukken